اصول سازمان دهي فضايي بافت هاي شهري برخوردار از عناصر شاخص مذهبي (مطالعه موردي: امام زاده عباس ساري و امام زاده اسماعيل قايم شهر)

Principles of Space Organizing for Urban Textures with Religious Indicative Elements A Case Study on Imamzadeh Abbas of Sari and Imamzadeh Esmaeilof Ghemshahr (Two Religious Holy Mausoleums)

يكي از ويژگي?هاي فضايي محلّهها، نواحي و مناطق شهري و حتّي روستايي كشورمان برخورداري از عناصر شاخص مصنوع بويژه از نوع مذهبي در بافت?هايشان است. اين عناصر به مرور زمان به دلايلي چند، رو به فراموشي? رفتهاند. اين در حالي است كه ايرانيان با توجّه به جهانبيني و فرهنگ خود، به حضور چنين فضاهايي وابسته هستند. اين فضاها در گذشته روابط تعاملي و موثّري با پيرامون خود داشته?اند كه مي?توانند در آينده نيز داشته باشند. حصول بدين امر از طريق مسيله?يابي تضاد?هاي موجود و تدوين راهحل?هاي برخورد با آن، با اتكا به نوعي برنامهريزي عقلايي اجتناب?ناپذير و البته امكان?پذير است. در اين مقاله، سعي بر آن است تا با شناسايي دو گونه متفاوت (بافت پر و خالي برخوردار از عناصر شاخص مذهبي) و بهره?گيري از روش?هاي ميداني، كتابخانه?اي و تحليل محتوا، شناختي جامع در مباني نظري و مطالعات ميداني آن حاصل گردد و با در تقابل قرار?دادن و يا هم?سو قرار?دادن اين دو و بهرهگيري از تجارب موجود، به اصول سازماندهي فضايي موثّر در جهت اصلاح و ارتقاي ساختار فضايي و استخوانبندي بافت?ها و نهايتاً ايجاد تعامل بالنده (تاثير?گذاري و تاثير?پذيري مثبت) با سطوح بالاتر يا پايين?تر عملكردي (ناحيه، شهر و پيراشهر) بسته به موقعيّتي كه در ساختار فضايي شهرها و روستاها دارند، دست يافت . مهمترين نتايج مستخرج از اين پژوهش تدوين اصول سازماندهي فضايي است كه در دو عرصه سازماندهي (دروني و پيراموني)، 9 موضوع راهبردي و 31 اصل سازماندهي به عنوان الگويي براي برنامه ريزي و طراحي بافتهاي پر و خالي برخوردار از عناصر شاخص مذهبي ارايه و الزامات تصميم سازي و تصميم گيري آنها در نهادهاي مربوطه بيان گرديده است.

One of the space features of urban and even rural regions , quarters and districts in our country is the feature of enjoying noticeable elements in particular of the religious type ones in their textures. These elements have been forgotten for various reasons in the course of time. At the same time, Iranians, with regard to their viewpoints and cultures, are dependent on such spaces. These spaces in the past have had interactional and effective relations with their own surroundings which can have it in the future as well. Achieving this issue is possible and of course inevitable through finding the causes of existing conflicts and developing new solutions to face it relying on a type of rational planning. In this article, efforts are made to have a comprehensive knowledge of theoretical foundations and field study by identifying two different types (the textures full and those in lack of religious outstanding elements) and using field, library and content analysis methods. Having matched or compared these two and using the existing experiences, it is tried to achieve the principles of an effective organizing trend to amend and promote the space structure, textures frame and finally to create a dynamic interaction (positive influence and receiving influence) with higher or lower functional levels (region, city and city surroundings) depending on the position which they have in cities and villages space structures. The most important results extracted from this research is the development of space organizing principles which have been expressed in two areas of (internal and peripheral) organizing, 9 strategic issues and 31 principles of organizing as a model for planning and design of textures full or void of religious noticeable elements and the necessities of decision making or decision taking about them in the related institutions..