خلوت و محرميت (شناخت تفاوت ها و شباهت هاي اين دو مفهوم در معماري و شهرسازي)

Privacy and Secrecy: Understanding the Differences and Similarities of these Two Concepts in Architecture and Urban Development

انسان و ارتباط او با محيط اطرافش و ساير انسان ها همواره ذهن طرّاحان را به خود مشغول داشته است، امّا به عنوان دانش «علوم محيطي و رفتاري» قدمتي بيش از چند دهه ندارد. تا به امروز نظريّه ها و بحث هاي متنوّعي از مولّفه هاي مهم و تاثيرگذار بر انسان و ارتباطش با اجتماع مطرح شده است. «خلوت» و «محرميّت» دو مفهوم اساسي در اين حوزه محسوب مي شوند. اخيراًدر بسياري از پژوهش هاي انجام گرفته مي بينيم كه به هنگام ترجمه از زبان انگليسي به فارسي، واژه «محرميّت» به عنوان معادلي براي واژه “privacy” و در كنار واژه «خلوت» به كار مي رود. در حالي كه در فرهنگ شرقي به خصوص فرهنگ ايراني ـ اسلامي، اين دو مفهوم در عين داشتن حوزه هايي هم پوشان،با يكديگر تفاوت هاي مشخّصي دارند. محرميّت علي رغم ناديده گرفته شدن، پيوندي بسيار ريشه اي و عميق با فرهنگ، شخصيّت و معماري ايرانيان دارد. نگراني ناشي از يكي انگاشتن اين دو مفهوم و كم رنگ شدن تدريجي مفهوم محرميّت در معماري معاصر ايران، ما را بر آن داشت تا در اين پژوهش به تبيين مفهوم هر يك از اين واژه ها پرداخته و با روشن كردن مرزها و اشتراكات شان به طرّاحان و معماران ايراني هشدار دهيم كه دچار اشتباه در مفهوم اين دو واژه نشده و محرميّت را به سادگي فراموش نكنند. براي اين منظور ابتدابه روش مطالعه ي كتابخانه اي، به واژه شناسي اين لغات و سپس با مرور ادبيات موضوع، متون تاريخي و بررسي افكار و نظريّه هاي موجود، به شكافتن هرچه بيش تر اين دو مفهوم پرداختيم. سپس به روش مطالعه ي تطبيقي شباهت ها و تفاوت هاي اين دو مفهوم را در تعدادي از مصاديق معماري بررسي كرده و در نهايت با نشان دادن تفاوت هاي ماهوي و بنيادين اين دو مفهوم در معنا و كاربرد، به فعالان معماري و شهرسازي ايران نشان خواهيم داد كه آن ويژگي اي كه در معماري امروز ايران پررنگ تر از هميشه ديده مي شود مفهوم خلوت است، نه محرميت. استفاده از مفهوم بيگانه ي خلوت، در پي بي توجهي به اصول معماري ايراني اسلامي در حال خدشه دار كردن و از بين بردن يكي از ويژگي هاي اصالت بخش معماري ما، «محرميت»، است.

Human and his relation with his surrounding environment and other humans has always been the preoccupations of designers. However, as the knowledge of environmental and behavioral sciences, it does not have a history more than some decades. Up to the present day, various theories and discussions have been put forth on the important and effective components on human and his communication with the society. “Privacy” and “Secrecy” are considered two basic concepts in this area. Recently, in many researches conducted, it is observed that in translating from English into Persian , the term” Mahramiyat” is used as an equivalence for privacy and used beside the word “ Khalvat”, whereas in the eastern culture , in particular, Islamic –Iranian culture , these two concepts have specific differences at the same time that they might overlap in some areas. Secrecy, despite being ignored has a deep root in Iranian culture, character and architecture . Being concerned about the act of considering these two concepts as the same concept and gradual diminish of the concept of secrecy in the Iranian contemporary architecture, made us elaborate the concept of each of these words. Clarifying the borders, and their similarities, we will be able to alert the Iranian designers and architects not to confuse these two words together and forget ‘secrecy’ simply. For this purpose, first , through library study, we will study these words morphologically and then reviewing the literature of the subject , the historical texts and reviewing the existing theories and views , we will cultivate these two concepts closely . Afterwards, through a comparative study, we will review the similarities and differences of these two concepts in some of the architectural examples. Finally, showing the inherent and basic differences of these two concepts in meaning and application, we will show to the Iranian activists in the area of architecture and urban development that the feature which is more colorfully seen in today’s Iranian architecture is the concept of privacy and not that of the secrecy. Using the strange concept of privacy and the lack of paying attention to the principles of Islamic-Iranian architecture is going to alter and demolish one of the original feature of our architecture, i.e secrecy.