بررسي غلظت آرسنيك، روي، كروم و منگنز در منابع آب زير زميني دشت رزن و تهيه نقشه پهنه بندي عناصر با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي

Evaluation of As, Zn, Cr and Mn concentrations in groundwater resources of Razan plain and preparation of zoning map using GIS

ايران در كمربند خشك و نيمه خشك جهان قرار گرفته و 90% آب شيرين مورد نياز در كشور از منابع آب زير زميني تامين مي شود. با توجه به افزايش روزافزون آلودگي و كاهش كيفيت منابع آب زيرزميني در اثر فعاليت هاي كشاورزي، صنعتي و توسعه ي شهري، در اين پژوهش نسبت به بررسي غلظت عناصر آرسنيك، روي، كروم و منگنز در منابع آب زير زميني دشت رزن و تهيه نقشه پهنه-بندي در طي فصول بهار و تابستان 1391 اقدام شد. بدين منظور به طور تصادفي از 20 حلقه چاه در سطح دشت، نمونه برداري و پارامترهاي pHو دما در محل اندازه گيري شد. غلظت عناصر در نمونه ها بعد از طي مراحل آماده سازي آزمايشگاهي توسط دستگاه نشر اتمي قرايت شد. ميانگين غلظت عناصر آرسنيك، روي، كروم و منگنز نمونه ها در فصل بهار به ترتيب برابر با 69/0±86/5، 42/3±28/30، 005/0±044/0 و 40/0±69/3؛ و در تابستان 68/0±83/6، 11/3±50/34، 006/0±046/0 و 51/0±50/4 قسمت در ميليارد بود. نتايج مقايسه ميانگين غلظت عناصر مورد مطالعه با استاندارد WHO بيانگر آن است كه ميانگين غلظت عناصر كم تر از استاندارد مي باشد. نتايج مقايسه تغييرات ميانگين غلظت عناصر بين دو فصل، بيانگر فقدان اختلاف معني دار است (05/0 < P). همچنين نتايج تعيين همبستگي بين pH و دماي آب با ميانگين غلظت تجمع يافته عناصر در نمونه ها بيانگر عدم همبستگي بين پارامترها با غلظت تجمع يافته عناصر است. گرچه در حال حاضر منابع آب زيرزميني دشت رزن در معرض آلودگي بيش از حد مجاز به فلزات سنگين نيست، اما استفاده بي-رويه و بلندمدت از نهاده هاي كشاورزي و همچنين استقرار صنايع آلاينده مي تواند ضمن تهديد منابع آب زيرزميني اين منطقه، تبعات غير قابل جبراني را نيز به دنبال داشته باشد.

Iran is located in the dry and semi dry zone of the world and almost 90% of its drinking water requirement is supplied from groundwater resources. Considering the increase of pollution and decline of groundwater resources quality due to agricultural and industrial activities and urban development, this study was conducted to evaluate As, Zn, Cr and Mn concentrations in groundwater resources of Razan plain and to prepare the zoning map during spring and summer in 2012. For this purpose, samples were randomly collected from 20 wells across the plain, and pH and temperature parameters were measured in situ. Concentration of heavy metals in groundwater samples was cited by Atomic Emission device after laboratory preparations. The results showed that the mean concentrations of As, Zn, Cr and Mn in the samples were respectively 5.86±0.69, 30.28±3.42, 0.044±0.005, and 3.69±0.40 ppb in spring and respectively 6.83±0.68, 34.50±3.11, 0.046±0.006 and 4.50±0.51 ppb in summer. Moreover, comparison of heavy metals mean concentrations with WHO permissible limits showed that they were lower than standard levels. The results from comparison of variations in heavy metals mean concentration in two seasons revealed the lack of meaningful difference (p < 0.05). The determined correlation between pH, water temperature and heavy metals mean concentration accumulated in the samples indicated no correlation between parameters and heavy metals accumulated concentration. Although the groundwater resources in Razan plain are not currently over polluted with heavy metals, long-term and excessive use of agricultural inputs as well as construction of polluting industries can threaten the groundwater resources of this area in addition to bearing some irretrievable consequences.