تعيين موقعيت قوانين مديريت پسماندها در مقايسه تطبيقي با حقوق فرانسه و بهره‌مندي از ماتريس ارزيابي موقعيت و اقدام راهبردي (SPACE)

Positioning waste management laws in comparison with Franceʹʹs laws and utilizing the Strategic Position and Action Evaluation (SPACE) matrix

زمينه و هدف: در اين مطالعه مقايسه تطبيقي قوانين، مقررات و ضوابط زيست‌محيطي مربوط به پسماندها در ايران(به عنوان كشور در حال توسعه) و فرانسه(به عنوان كشور توسعه يافته) به منظور ارايه راهكارهاي مديريتي با بهره‌مندي از سه مدل SWOT ، SPACEو QSPM انجام شده است. روش بررسي: در تحقيق حاضر ابتدا با مقايسه تطبيقي به شناسايي، ارزيابي و تحليل دو سيستم مورد مطالعه پرداخته شده و پس از تكميل فرم نظرسنجي توسط برخي اساتيد و كارشناسان دانشكده محيط‌زيست و انرژي، داده‌ها نرماليزه گرديد و سپس راهبرد‌هاي برتر مدل SWOT توسط مدل QSPM شناسايي و در ارايه راهكارهاي مديريتي مورد استفاده قرار گرفته است.. يافته‌ها و نتايج: ماتريس ارزيابي موقعيت و اقدام راهبردي SPACEنمودار موقعيت قوانين را در خانه تدافعي نشان داد. به اين معنا است كه بايد نقاط ضعف داخلي را اصلاح و از تهديدات خارجي پرهيز نمود. به منظور اثر بخشي موثر راهكارهاي مديريتي در خصوص كاهش اثرات سو ناشي از پسماندها، مي‌بايست اصلاح موارد حقوقي زير را در اولويت قرار داد: تصويب قانون سياست ملي زيست‌محيطي در نظام قانوني و ايجاد كميسيون تخصصي محيط‌زيست در مجلس قانون‌گذاري كشور، برپايي دادگاه‌هاي ويژه محيط‌زيست و استفاده از كارشناس خبره رسمي دادگستري جهت تسريع در روند پرونده‌هاي زيست‌محيطي، اصلاح ضمانت اجرايي قوانين، ايجاد انگيزه و حمايت از بخش خصوصي جهت بازيافت پسماندهاي آزمايشگاهي و بيمارستاني، تسريع در تهيه ليست پسماندهاي ويژه و تسهيلات قانوني لازم براي كاهش حجم پسماند ويژه، تصويب قوانين الزام‌آور در به كارگيري استانداردهاي روز و فن‌آوري هاي سازگار با محيط.

Introduction: In this study, a comparative analysis has been made between the environmental laws and regulations related to waste in Iran (as a developing country) and France (as a developed country) to present management solutions using three models of QSPM, SPACE and SWOT. Materials and Methods: In the present study, the two systems were initially identified, assessed and analyzed by comparative analysis, and after the completion of related questionnaires by some of the professors and experts of Environment and Energy Faculty, the data were normalized. Then the superior strategies of SWOT were identified by the QSPM model and employed in presenting management solutions. Results and Discussion: Strategic Position and Action Evaluation (SPACE) matrix showed that Iran laws were in a defensive position and this means that the internal weaknesses must be rectified and the external threats must be avoided. For the effectiveness of management solutions for reducing adverse effects of waste, rectification of the following legal issues should be given priority: enacting Environmental National Policy law, establishing an environmental special commission in the country’s parliament, establishing special courts for environmental crimes, employing Justice Ministry official experts to accelerate the settlement of environmental records, amending the law enforcement procedures, motivating and supporting the private sector in recycling the waste from laboratories and hospitals, expediting the preparation of a list of special wastes and providing the necessary legal facilities for reducing the volume of special wastes, and enacting binding legislations for application of up-to-date standards and environmentally friendly technologies.