درونمايه هاي تعليمي- اخلاقي در انيميشن قصه هاي شاهنامه

Moral and didactic themes in the animations of Shahnameʹʹs stories

درونمايه هاي تعليمي- اخلاقي چنان با ادبيات پارسي و انواع آن درآميخته است كه كمتر اثر ادبي را مي توان يافت كه از آموزه هاي اخلاقي و تعليمي بي بهره باشد. شاهنامه فردوسي اثري حماسي است اما آكنده از آموزه هاي اخلاقي چون دعوت به نيكي، تاكيد بر خردورزي، دفاع از مظلوم، نكوهش ظلم، آز، دروغ، پيمان شكني، تجاوز به حقوق ديگران و به طور كلي هر آنچه با بدي و زشتي پيوند دارد. اين مقاله سعي دارد درونمايه هاي تعليمي- اخلاقي اقتباس شده از شاهنامه فردوسي و شيوه هاي اقتباس آن ها را در انيميشن قصه هاي شاهنامه (به كارگرداني اميرمحمد يميني و نويسندگي احمد نيك‌كار، تهيه شده در شبكه آموزش، 1389- 1388) مورد بررسي قرار دهد و از اين گذر به چند پرسش اساسي پاسخ دهد: آموزه هاي تعليمي و اخلاقي و تكنيك هاي سينمايي به كارگرفته شده براي تبديل اين آموزه به تصوير و انتقال آن ها به مخاطب در انيميشن به چه صورت است؟ آيا كارگردان در استفاده از مفاهيم تعليمي به متن اصلي وفادار است يا بخش هايي را به فيلم افزوده است؟ استفاده از نظام تصويري تا چه اندازه در القاي اين مفاهيم و تاثير آن‌ها بر مخاطب موثر بوده است؟ پژوهش در پايان به اين نتيجه دست مي يابد كه آموزه هاي تعليمي و اخلاقي از انديشه هاي محوري انيميشن است و با وجود وفادار بودن انيميشن به متن اصلي، در بخش اقتباس آموزه‌هاي اخلاقي و تعليمي، بخش هايي به فيلم افزوده شده و بخش هايي با تاكيد بيشتر پررنگ تر شده است. همچنين استفاده از نظام نشانه اي تصويري به جاي نظام نشانه اي كلامي با توجه به نوع مخاطب انيميشن كه كودكان و نوجوانان هستند در القاي اهداف آموزشي فيلم-ساز بسيار موثر است.

Moral and didactic themes are so mixed with Persian literature and its genres that it is hard to find literary works that have not moral and didactic themes. Ferdousieʹs Shahnameh is an epic work filled with moral and didactic themes. It invited us to goodness, emphasis on wisdom and defending the oppressed. Shahnameh denounces injustice, greed, lying or anything that connected to the obscenity and evil. This article tries to analyze the adapted moral and didactic themes of Shahnamehʹs stories and the ways they have been adapted in the animations based on it. It tries to answer a number of basic questions related to this issue such as: How are the moral and didactic themes in the animations are employed to transmit these themes to image? And how cinematic techniques have been used? Does director remain loyal to the original and main text? Does he add some parts to the film? How does director make influence on the addressee? Finally, the article reached to the fact that moral and didactic themes are basic considerations of the animations. Although the serial remains loyal to the text, some parts are added to the film and some parts have been emphasized more. Animations have used all the cinematic techniques and possibilities to demonstrate didactic themes. Moreover, it makes influence on addressee with employing visual sign system instead of verbal sign system because of its addressees are children and teenagers.