رهيافت هاي فلززايي و اكتشافي از داده هاي ايزوتوپي رنيم (‏Re‏) و اُسميم (‏Os‏) ‏ در كانسارهاي مس پورفيري كرمان ‏

Metallogenic and Exploratory Approaches of Rhenium (Re) and Osmium ‎‎(Os) Isotopic Data in Kerman Porphyry Copper Deposits ‎

پژوهش حاضر اولين گزارش از داده هاي ايزوتوپي رنيم و اُسميم در سولفيدهاي مس-‏‎ ‎آهن ژرف‌زاد (كلكوپيريت و پيريت) كانسارهاي مس پورفيري كرمان است‎.‎‏ هر چند كه در اين ‏مطالعه مجموعه داده محدود بود، ولي تفسير آنها به شناخت منبع احتمالي فلز براي كاني سازي در سامانه پورفيري كمك كرده است. بر پايه اين پژوهش، مقدار ‏‎188Os‏/‏‎187Os‏ آغازين در ‏اين كانسارها از كمينه 1/0تا بيشينه 10 ثبت شد كه اين دامنه تغييرات براي نسبت يادشده بسيار بزرگ تر از دامنه آشكارشده در كانسار مس پورفيري شيلي (15/0 تا 2/5) است. ثبت مقادير ‏غيرراديوژن تا بسيار راديوژن از اُسميم آغازين در سولفيدهاي اوليه كانسارهاي مس پورفيري كرمان ناهمگني ايزوتوپي و گوناگوني در منبع فلز براي كاني سازي در اين كانسارها را ‏آشكار ساخته است. ثبت مقادير غيرراديوژن از ‏‎188Os‏/‏‎187Os‏ آغازين (15/0-10/0) در سولفيدهاي كانسارهاي ميدوك و نوچون، در محدوده مقادير جبه اي (15/0-13/0)، نشان دهنده ‏نقش بنيادين سيال‌هاي گرمابي كانه ساز مشتق‌شده از ماگماي جبه اي (توده نفوذي) در تامين فلز مورد نياز براي كاني سازي در اين كانسارهاست. در مقايسه، انحراف بسيار بزرگ ديده‎شده ‏در مقادير ‏‎188Os‏/‏‎187Os‏ آغازين سولفيدهاي كانسارهاي كرور (10) و آبدر (1) از مقادير جبه اي سهم بيشتر منابع پوسته اي (قاره اي) نسبت به منابع جبه اي را در تامين فلز براي كاني سازي ‏مس پورفيري در اين كانسارها نشان مي دهد. كانسار سرچشمه با آشكار كردن مقادير كم راديوژن از نسبت اُسميم آغازين در سولفيدهاي پتاسيك (22/0) نسبت به سولفيدهاي فيليك ‏‏(79/0) دخالت هر دو منبع جبه اي و پوسته اي را در تامين فلز براي كاني سازي نشان مي دهد. هر چند كه نقش پوسته در طي مراحل پاياني كاني سازي پراهميت تر بوده است. روند كلي ‏ديده‎شده در راديوژن ترشدن مقادير ‏‎187Os/188Os‏ از كانسارهاي پُرعيار ميوسن مياني به كانسارهاي كم‌عيار جوان‌تر (ميوسن بالايي- پليوسن) در كمربند مس پورفيري كرمان به دخالت ‏فزاينده منابع پوسته اي در زايش ماگماهاي نيمه‎ ‎بارور تا نابارور جوان و همچنين در تامين فلز براي كانه زايي هاي ضعيف همراه نسبت داده‌شده است. اين ارتباط مي تواند به عنوان كليدي ‏براي شناسايي و اكتشاف كانسارهاي مس پورفيري با عيارهاي اقتصادي پيشنهاد شود؛ كانسارهايي كه سهم بيشتري از منبع جبه اي را در تشكيل ماگماي مولد و همچنين فلز مورد نياز براي ‏كاني سازي در سامانه پورفيري به ارث برده اند. ‏

Present study is the first report of the rhenium and osmium isotopic data in the hypogene Cu-Fe sulfides (chalcopyrite and pyrite) from the ‎Kerman porphyry copper deposits. Although data set was limited in this study, their interpretation helped to understand the possible sources ‎of the metal for mineralization in the porphyry copper system. Based on this study, initial 187Os/188Os value in deposits recorded at least 0.1 ‎to maximum 10 that the variation range for this ratio is much larger than the range detected in the Chilean porphyry copper deposit (from ‎‎0.15 to 5.2). The recorded non-radiogenic to radiogenic values for initial osmium ratio in primary sulfides of the Kerman porphyry copper ‎deposits revealed isotopic heterogeneity and diversity in metal source for mineralization in these deposits. The record of the non-radiogenic ‎values for initial 187Os/188Os (0.10- 0.15) in sulfides of the Miduk and Now Chun deposits, in the range of mantle values (0.13- 0.15), showed ‎the main role of ore-forming fluids derived from mantle-derived magma (intrusive body) for supplying of the metal required for ‎mineralization in these deposits. In contrast, too large deviation observed in initial 187Os/188Os values in sulfides of the Kerver (10) and ‎Abdar (1) deposits respect to the mantle values showed the greater share of crustal sources (continental crust) rather than mantle sources in ‎supplying of the metal for mineralization in these deposits. The Sar Cheshmeh deposit revealed less radiogenic value of initial osmium ratio ‎in potassically sulfides (0.22) respect to phyllically sulfides (0.79), showing the contribution both the mantle and the crustal materials in ‎supplying of the metal for mineralization, although the role of crust during the final stages of mineralization has been more important. The ‎observed general trend in 187Os/188Os values being more radiogenic from old, high-grade deposits (middle Miocene) to young, low-grade ‎deposits (upper Miocene- Pliocene) in the Kerman porphyry copper belt is attributed to increasing of the crustal sources contribution in ‎generation of the young sub-productive-to-barren magmas and also in supplying of the metal for associated weak mineralization. This ‎relationship can be suggested as a key for distinguishing and exploration of porphyry copper deposits with economic grades, the deposits that ‎have been inherited greater share of the mantle source for generation of productive magma and also required metal for mineralization in ‎porphyry system. ‎