مطهري و نسبت ميان علم و دين

Motahhari and the Relationship between Science and Religion

چكیده علم و دین هر دو گزاره‎هایی در باب طبیعت دارند. دانشمندان علوم طبیعی ادعا می‎كنند كه كشف و شناخت قوانین طبیعت بر عهدۀ علم است، در حالی كه عالمان دین از حقانیت بلامنازع گزاره‎های دینی دربارۀ طبیعت دفاع می‎كنند. این امر موجب طرح مسئلۀ نزاع علم و دین شده ‎است كه هم در میان دانشمندان و هم در میان عالمان دین بازتاب یافته ‎است و هر كس كه دغدغه‎ای در این باب داشته ‎است، كوشیده ‎است پاسخی درخور برای آن عرضه كند. استاد شهید مرتضی مطهری به عنوان یك روشنفكر مسلمان در راستای ارائۀ تفسیری از اسلام كه هماهنگ با پیشرفت‎های بشری باشد، كوشیده ‎است نبودِ تضاد را میان این دو نشان ‎دهد. ایشان گاهی از نیاز انسان به این دو و عدم تعارض میان آن‌ها از این حیث، سخن می‎گوید و گاهی می‎كوشد با بحث تفصیلی عدم تعارض را نشان ‎دهد، چنان‎كه دربارة نظریۀ تبدّل انواع این كار را می‎كند و گاهی نسبیت قوانین علمی و جاودانگی آموزه‎های دینی را مبنایی برای دفاع از دین و تأویل علم قرار می‎دهد. در این مقاله ابتدا تقریری از خاستگاه مسئله و به دنبال آن دیدگاه استاد در این زمینه تحلیل و بررسی خواهد شد.

Both science and religion have propositions about the nature. The discovery and cognition of the laws of the nature, scientists of natural sciences claim, is a function of science, while the religious knowers defend the uncontested truth of the religious propositions about the nature. This initiated the conflict between science and religion by which some of the scientists and religious knowers were influenced and whoever was concerned with this problem tried to provide an answer to it. By presenting an interpretation of Islam harmonious with human developments, Motahhari as a Moslem intellectual made an effort to show the compatibility between science and religion. Sometimes, he spoke of human’s need for both of them and the compatibility between them in this regard, and sometimes, he tried to show in detail that there is no conflict between science and religion, as he did about the theory of evolution. Relying on the relativity of scientific laws and eternity of religious doctrines, he sometimes defended the religion and interpretability of science. In this paper, the origin of the problem is discussed and the viewpoint of Motahhari regarding this problem is analyzed.