اثر كودهاي آلي و شيميايي بر عملكرد، اجزاي عملكرد و كيفيت دانه آفتابگردان در شرايط تنش خشكي

Effect of Organic and Chemical Fertilizers on Yield, Yield Components and Seed Quality of Sunflower under Drought Stress Conditions

با توجه به اهميت كاربرد كودهاي آلي در كشاورزي پايدار، اين آزمايش براي ارزيابي پاسخ گياه آفتابگردان به كودهاي آلي، شيميايي و تلفيقي تحت تنش موقت رطوبتي در مرحله رشد زايشي به ‌صورت كرت هاي خرد شده و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با 24 تيمار و 3 تكرار اجرا گرديد. عامل اصلي شامل S1: شاهد (آبياري كامل)، S2: قطع موقت آبياري در مرحله گلدهي و S3: قطع موقت آبياري در مرحله پرشدن دانه و عامل فرعي شامل F1: شاهد (عدم استفاده از كود)، F2: 30 تن در هكتار كود گاوي، F3:20 تن در هكتار كود گوسفندي، F4: 10 تن در هكتار كود مرغي، F5: كود شيميايي N، Pو K توصيه شده، F6: 15 تن در هكتار كود گاوي+ نصف كود شيميايي توصيه شده، F7: 10 تن در هكتار كود گوسفندي+ نصف كود شيميايي توصيه شده، F8: 5 تن در هكتار كود مرغي+ نصف كود شيميايي توصيه شده بودند. نتايج نشان داد تنش خشكي باعث كاهش عملكرد و وزن صد دانه و افزايش درصد پوكي دانه ها گرديد اما بر قطر طبق، قطر ساقه و ارتفاع گياه اثر معني داري نداشت. تيمارهاي F2، F4 و F6 بيشترين تاثير را بر عملكرد و ديگر صفات كمي اندازه گيري شده داشتند. تنش خشكي در مرحله گلدهي باعث افزايش غلظت پروتيين دانه نسبت به ساير تيمارها شد. درصد روغن دانه و تركيبات غيراشباع اسيد اولييك و اسيد لينولييك در تيمار آبياري كامل بيشترين و در تيمار تنش خشكي در مرحله پرشدن دانه كمترين مقادير را داشتند. عملكرد پروتيين و روغن نيز به‌دليل تاثير زياد تنش خشكي در مرحله رشد زايشي بر عملكرد دانه كاهش معني داري داشتند. تنش در مرحله گلدهي غلظت نيتروژن، فسفر و پتاسيم دانه را افزايش داد در حالي‌كه در مرحله پر شدن دانه باعث كاهش غلظت آنها نسبت به آبياري كامل گرديد. در بين منابع كودي نيز درصد پروتيين و عملكرد پروتيين به‌ترتيب در تيمارهاي F3 و F4 بيشترين مقادير را داشتند درحالي كه بيشترين درصد روغن و عملكرد روغن از تيمار F6 به دست آمد. درصد اسيد لينولييك در تيمار F4 و اسيد اولييك در تيمار F3 از ساير تيمارها بيشتر بود. نتايج بيانگر اثر بيشتر كودهاي دامي و يا تغذيه تلفيقي در افزايش غلظت عناصر غذايي دانه نسبت به كودهاي شيميايي بود.

This experiment was conducted to study the response of sunflower to organic, chemical and integrated fertilizers as well as temporary drought stress in the reproductive growth stage as split plot on the basis of a randomized complete blocks design with 24 treatments and three replications. Main factors composed of S1: control (full irrigation), S2: temporary interruption of irrigation in the flowering stage and S3: temporary interruption of irrigation in the seed filling stage and sub plots composed of F1: control, F2: 30 ton ha-1 cattle manure, F3: 20 ton ha-1 sheep manure, F4: 10 ton ha-1 poultry manure, F5: recommended chemical fertilizer, F6: half of cattle manure + half of chemical fertilizer, F7: half of sheep manure + half of chemical fertilizer, and F8: half of poultry manure + half of chemical fertilizer. The results illustrated that drought stress caused reducing of seed yield and 100-seed weight and increasing of seed hollowness, but had not any significant influence on capitol diameter, stem diameter and plant height. Among the fertilizer treatments, F2, F4 and F6 had the highest effects on yield and on other measured traits and the lowest amount was related to the control (F1). Drought stress in the flowering stage caused an increase in seed protein content than other treatments. Seed oil content and Oleic and Linoleic unsaturated fatty acids at the full irrigation treatment had the highest and at the drought stress in seed filling stage treatment had the lowest values. Protein yield and oil yield, because of great effect of the drought stress in the reproductive growth stage on seed yield, showed significant decreases. Drought stress in the flowering stage increased the concentration of the nitrogen, phosphorous and potassium, while in the seed filling stage it caused decrease of nutrient concentration in the seeds as compared to the full irrigation treatment. Among the different fertilizer sources, the protein percentage and protein yield showed the highest amounts in F3 and F4 treatments, respectively. But, the highest values of the oil percentage and oil yield were obtained from F6 treatment. Linoleic acid percentage in F4 and oleic acid percentage in F3 treatments were higher compared to the other treatments. Results also clarified that application of the manures or its combination with chemical fertilizers had more effect on the increase of nutrient concentration of seed than that with application of the chemical fertilizers.