پديد آورندگان :
نجفي، نصرت اله نويسنده دانشيار گروه علوم خاك، دانشكده كشاورزي، دانشگاه تبريز , , سرهنگ‌زاده، الميرا نويسنده دانشجوي سابق كارشناسي ارشد گروه علوم خاك، دانشكده كشاورزي، دانشگاه تبريز ,
كليدواژه :
شوري , تنش , ذرت , غرقاب , عناصر پرمصرف
چكيده فارسي :
شوري و غرقاب از تنش هاي غيرزيستي مهم محدود كننده رشد و عملكرد گياهان در دنيا مي باشند. در اين پژوهش، اثر شوري و غرقاب بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و سديم بخش هوايي ذرت علوفه اي (Zea mays L.) رقم سينگل كراس 704 در شرايط گلخانه اي مطالعه گرديد. آزمايش به صورت فاكتوريل و در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با فاكتورهاي مدت غرقاب در پنج سطح (0، 2، 4، 8 و 20 روز) و شوري عصاره اشباع خاك در چهار سطح (11/0، 2، 4 و 8 دسي زيمنس بر متر) و در سه تكرار انجام شد. براي بستر رشد گياه از يك خاك شن لومي و براي ايجاد سطوح شوري در آن از نمك كلريد سديم استفاده گرديد. فاكتورهاي شوري و غرقاب به طور هم زمان و از مرحله پنج برگي گياه به بعد اعمال گرديد. گياهان 60 روز پس از كاشت برداشت و غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و سديم بخش هوايي آن‌ها به‌روش خشك سوزاني اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه با افزايش سطح شوري غلظت پتاسيم، كلسيم و منيزيم بخش هوايي به طور معني داري كاهش ولي غلظت سديم بخش هوايي به طور معني داري افزايش يافت. با افزايش مدت غرقاب شدن خاك، غلظت كلسيم بخش هوايي به طور معني داري كاهش در حالي كه غلظت سديم، پتاسيم و منيزيم بخش هوايي به طور معني داري افزايش يافت. با اين حال، اثر شوري بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و سديم بخش هوايي ذرت علوفه اي به مدت غرقاب شدن خاك بستگي داشت. غلظت پتاسيم، منيزيم و كلسيم در بخش هوايي ذرت به ترتيب 72/3، 17/3 و 69/1 برابر بيشتر از ريشه بود در حالي‌كه غلظت سديم در ريشه 52/1 برابر بيشتر از بخش هوايي بود. نتايج نشان داد كه حتي دوره هاي كوتاه غرقاب شدن خاك بر غلظت پتاسيم، كلسيم، منيزيم و سديم بخش هوايي ذرت علوفه اي در شرايط شور و غيرشور اثرهاي طولاني مدت داشت.
چكيده لاتين :
Salinity and waterlogging are two important abiotic stresses limiting plants growth and yield in the world. In this research, the effects of soil salinity and waterlogging on the concentrations of calcium (Ca), potassium (K), magnesium (Mg) and sodium (Na) in forage corn (Zea mays cv. single cross 704) shoot were studied under greenhouse conditions. A factorial experiment with two factors was performed on the basis of completely randomized design with three replications. The studied factors were: waterlogging duration in five levels (0, 2, 4, 8, 20 days) and saturated soil extract salinity in four levels (0.11, 2, 4, 8 dS/m). A loamy sand soil for plant growth substrate and NaCl salt for establishing the levels of salinity were used. The salinity and waterlogging factors were imposed simultaneously from the five-leaf stage of plant growth period. The plants were harvested 60 days after sowing and the concentrations of Ca, K, Mg and Na in corn shoot were determined by dry ashing method. The results showed that by increasing the level of salinity, the concentrations of K, Ca and Mg in corn shoot were decreased significantly but the Na concentration of shoot was increased significantly. By increasing the duration of soil waterlogging, the Ca concentration of shoot was decreased significantly, while the K, Mg and Na concentrations of shoot were increased significantly. However, the effect of salinity on the Ca, K, Mg and Na concentrations of shoot was dependent on the duration of soil waterlogging. The K, Ca, and Mg concentrations of corn shoot were greater than those of its root (3.72, 3.17 and 1.69 times, respectively), while the Na concentration of corn root was 1.52 times greater than that of its shoot. The results demonstrated that even short periods of soil waterlogging had considerable long-term effects on the Ca, K, Mg and Na concentrations of forage corn shoot under saline and non-saline conditions.
