بررسي روند تغييرات متوسط دماي ماهانه و سالانه نيمه شمالي كشور در نيم قرن اخير

Trend Analysis of Monthly and Annual Mean Temperature of the Northern Half of Iran Over the Last 50 Years

دما از عناصر اساسی شكل گیری اقلیم است و تغییرات آن می تواند ساختار آب و هوایی هر منطقه ای را دگرگون سازد، لذا بررسی روند دما در مقیاس های مختلف زمانی و مكانی بخش بزرگی از تحقیقات اقلیم شناسی را به خود اختصاص داده است. در این مطالعه روند متوسط دمای منطقه نیمه شمالی ایران (18 ایستگاه سینوپتیك) در مقیاس ماهانه و سالانه (2010-1961) با روش ناپارامتری من- كندال با حذف اثر كلیه ضرایب خودهمبستگی مورد آزمون قرار گرفت. به منظور تعیین شیب خط روند دما، از روش تخمین گر شیب سن استفاده شد. نتایج نشان داد كه در مقیاس سالانه 61 درصد ایستگاه ها روند افزایشی معنی دار را تجربه كرده اند و فقط ایستگاه های ارومیه، زنجان، قزوین و گرگان افزایش معنی دار در دما نداشتند. در این بین ایستگاه اراك نیز روند كاهشی معنی دار و ایستگاه های تربت حیدریه و سقز نیز روند منفی غیرمعنی دار را در مقیاس سالانه تجربه كرده اند. در مقیاس ماهانه تعداد ماه های با روند افزایشی بیشتر از تعداد ماه ها با روند كاهشی بود. در این بین ماه های آوریل، سپتامبر و اكتبر بیشترین تعداد ایستگاه با روند افزایشی معنی دار را به خود اختصاص داده اند. ماه دسامبر نیز كمترین تغییرات را نسبت به سایر ماه ها داشته است. به طور كلی دمای منطقه مورد مطالعه در نیم قرن اخیر (°C)15/1 افزایش یافته است.

The temperature is one of the essential elements in formation of climate and its changes can alter the climate of each region, Therefore study of temperature changes at different spatial and temporal scales is devoted a large part of research to climatology. The mean temperature changes of the northern half area of Iran (18 Synoptic stations) in monthly or annual scales (1961-2010) are tested with using non-parametric Mann-Kendall test and elimination of all auto-correlation coefficients. To determine the slope of temperature gradient, the Sen’s slope estimation method was used. The results showed that 61% of the stations have experienced a significant increase in annual scale, in expect of Urmia, Zanjan, Qazvin and Gorgan stations. Arak is also a significant decrease, Torbate Heydarie and Saghez have experienced non-significant negative trend in annual scale. In monthly scale, number of months with increasing trend was greater than decreasing trend. April, September and October have significant increasing trend in most stations. December has lowest changing in compare with others. In conclusion, the studied temperature area in past half century 1.15 C is increased