تاثير كشت دوم گياهان خلر و ماشك به عنوان كود سبز بر برخي خصوصيات خاك و عملكرد پياز و گندم در چرخه تناوب زراعي

Effects of Double Cropping Grass Pea and Common Vetch as Green Manure on some Properties of Soil and Yield of Onion and Wheat in Crop Rotation Cycle

اين تحقيق به مدت چهار سال زراعي (1387-1383) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در ايستگاه تحقيقاتي خيرآباد زنجان اجرا شد. تيمارهاي آزمايش شامل حذف و افزودن كود سبز خلر و ماشك و هم چنين افزودن كود سبز ناشي از رويش گندم ريزشي (شاهد) در خاك بودند. در نتايج حاصل از اجراي دو دوره تناوب كشت، اگرچه بين دو گياه خلر و ماشك از نظر توليد ماده خشك تفاوت معني‌دار نبود، ولي مجموع عملكرد ماده خشك حاصل از كشت خلر در دو دوره تناوب 2/24 درصد بيشتر از ماشك بود. در هر دو دوره از توالي‌هاي كشت، بين مقادير عملكرد ماده خشك و هم چنين تجمع نيتروژن در بافت اندام‌هاي هوايي گياهان خلر و ماشك در مقايسه با شاهد، تفاوت در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود. كمترين مقادير عملكرد ماده خشك (63/0-26/0 تن در هكتار) و تجمع نيتروژن (12/9-98/3 كيلوگرم در هكتار) در هر دو دوره از تيمار شاهد به دست آمد. تاثير تيمارها بر عملكرد پياز، ميانگين وزني قطر خاكدانه‌ها، درصد كربن آلي خاك، عملكرد بيولوژيكي و عملكرد دانه گندم معني‌دار نبود. بيشترين مقادير اين صفات از تيمارهاي افزودن كود سبز خلر و ماشك حاصل شدند. ميانگين عملكرد بيولوژيكي گندم (5/18 تن در هكتار)، عملكرد دانه گندم (23/7 تن در هكتار)، وزن قطر خاك دانه‌ها (69/1) و كربن آلي خاك (915/0 درصد) در تيمار افزودن كود سبز خلر به ترتيب 8/12، 6/14، 4/13 و 2/0 درصد بيشتر از تيمار شاهد بود.

This research was carried out using a layout of randomized complete block design with four replications during 2004-2008 at Khair-Abad Research Station, Zanjan, Iran. The treatments were either removal or adding of grass pea and common vetch green manure and adding wheat green manure (originated from threshing grains as control) into the soil. In results obtained from two cycles of crop rotation, although there was no significant difference between grass pea and common vetch in terms of mean dry matter yield but total dry matter yield obtained from two rotation cycle in grass pea was 24.2% more than of common vetch. In each of two rotation cycles, there was significant difference (p? 0.01) among the treatments regarding dry matter of green manure and nitrogen accumulation in tissues of the above ground organs. In each of two cycle rotation, the least amount of dry matter (0.29-0.63 tha-1) and nitrogen accumulation (3.98-9.12 kgha-1) was obtained from control treatment. The treatments effect on onion yield, weight of soil particles diameter, soil organic carbon percent, biological and grain wheat yield were not significant. Highest values of these characters were obtained from adding green manure grass pea and common vetch treatments. Mean wheat biological yield (18.5 tha-1), wheat grain yield (7.23 tha-1), mean weight of soil particles diameter (1.69) and soil organic carbon percent (0.915) in grass pea green manure added treatment, was 12.8, 14.6, 13.4 and 0.2 percent higher than check treatment, respectively.