درآمدي بر تحول پارادايمي معرفت و تكوين انگارة پلوراليسم

An Introduction to Knowledge Paradigmatic Evolution and the Generation of Pluralism

انگارة پلورالیسم، در فرایند تحول پارادایمی معرفت مدرن، نضج و گسترش یافته است. تغییر در عناصر پارادایمی، موجب جابه‌جایی‌‌های پارادایمی شده است و در رهگذر این جابه‌جایی‌‌ها، از پارادایم‌‌های عینی‌‌گرا به پارادایم‌‌های نسبی‌‌گرا، انتقادی و تركیبی، انگارة پلورالیسم تكوین یافته و در خوانش‌‌های متفاوت هر یك از مقولة كثرت، صورت‌بندی مختص به خود را پیدا كرده است. در دورة اثبات‌‌گرایی، مقدمات رویش پلورالیسم به نحو سلبی فراهم آمده است، در دورة پسااثبات‌‌گرایی نهال آن در بستر مدرنیته نهاده شده، در دورة خردگرایی انتقادی رشد و نمو یافته و در دورة تسلط پارادایم‌‌های نسبی‌‌گرا به درختی تنومند تبدیل می‌‌شود. با بررسی سیر تاریخ تحول پارادایمی معرفت در پهنة مغرب زمین، می‌‌توان به این نتیجه رسید كه به هر میزان، گرایش به هستی‌‌شناسی رئالیستی، معرفت‌‌شناسی عینی یا مطلق‌‌گرا و روش‌‌شناسی كمیت‌‌باور شدت می‌گیرد، عباراتی نظیر «مركزیت‌‌باوری»، «كلیت‌‌نگری»، «بنیادگرایی»، «وحدت‌‌باوری»، «اصول‌‌گرایی»، «قطعیت‌‌گرایی» و «جزمیت معرفتی» نیز غلظت یافته و میزان انقیاد به انگارة پلورالیسم مدرن كاهش می‌‌یابد؛ و متقابلاً به هر میزان، تمایلات به هستی‌‌شناسی ایدئالیستی، معرفت‌‌شناسی ذهنی یا نسبی‌‌گرا و روش‌‌شناسی كیفی ـ تركیبی، شدت می‌‌یابد؛ عبارت‌‌هایی نظیر «مركزیت‌‌گریزی»، «جزئی‌‌نگری»، «ساختارزدایی»، «كثرت‌‌باوری»، «تصلب‌‌گریزی»، «نسبیت‌‌گرایی» و «شكاكیت معرفتی» نیز پررنگ‌‌تر شده و میزان تقید به انگارة پلورالیسم مدرن افزایش می‌یابد.

The notion of pluralism has developed and expanded through the paradigmatic evolution of modern knowledge; Paradigm’s elements changing have caused paradigm shifts and through these shifts, from the objectivist paradigms to relativist paradigm, and critical and combined approaches, the notion of pluralism has developed and formulated and interpreted differently in each of these different approaches. During the course of positivism, pluralism growth conditions have been provided negatively. pluralism`s seed placed in the context of modernism in post positivism period, and developed in critical rationalism course and finally became a robust seedlings in dominance of relativism period. Through the study of knowledge paradigmatic evolution in the West civilization, we can conclude that as the tendency to realistic ontology, absolutist epistemology and quantitative methodology become more we encounter concepts like ‘Centralism’, ‘Holism’, ‘Fundamentalism’, ‘Principalism’, ‘Absolutism’ and ‘Epistemic Dogmatism’ more. So the intensity of commitment to the concept of modern pluralism reduced. On the other hand, as tendency to Idealist ontology, subjective or relativistic epistemology and qualitative methodologies intensifies, some concepts such as ‘Decentralism’, ‘Partial vision’, ‘Destructurim’, ‘Plurality believe’, ‘Relativism’ and ‘Epistemological Skepticism’ are appeared more. So the same result is the case; the commitment to the concept of modern pluralism lessened.