كاهش خسارت سيلاب شهري با استفاده از مديريت غيرسازه‌اي (مطالعه موردي: سيلاب نكا، 1378)

Urban Flood Damage Reduction using Non-Structural Management (Case Study: the Nekarood River flood, 1999)

وقوع سيلاب‌هاي متعدد در رودخانه‌ها از يك سو و تجمع فعاليت‌هاي صنعتي، تجاري و اجتماعي در كنار رودخانه‌ها به علت نزديكي به منابع آب از سوي ديگر، لزوم اعمال مديريت مناسب در سه مرحله قبل، هنگام وقوع و بعد از سيلاب را نمايان مي‌سازد. اهميت و سهم مديريت غيرسازه‌اي (كه قابل اجرا در هر سه مرحله قبل، حين و بعد از وقوع سيل است) در كاهش خسارت ر ا مي‌توان در سيل سال 1378 شهر نكا مشاهده نمود. در سال مذكور دو سيلاب به ترتيب در تير و مرداد ماه در حوزه نكارود اتفاق افتاد كه سيل اول باعث تخريب پل مركز شهر، انسداد رودخانه و منجر به برگشت آب در پشت پل در سيل دوم گرديد كه سيل گرفتگي شهر و خسارات بسياري را به بار آورد. در اين مقاله اثر خرابي پل درتشديد خسارات ناشي از سيلاب مردادماه رودخانه نكارود در محدوده شهر نكا با استفاده از نرم افزار HEC-RAS مدل و جهت شبيه‌سازي آن، مشخصات هندسي 25 مقطع بالادست پل، ضريب زبري مانينگ، نوع جريان و شرايط مرزي وارد مدل شده و ضريب زبري مانينگ با استفاده از داده هاي دبي اشل موجود در محدوده مدل سازي، كاليبره گرديد. سپس در دو حالت انسداد 70 درصدي مقطع پل و بدون انسداد، پروفيل سطح آب محاسبه و ترسيم و در هر دوحالت مذكور با داغاب برداشت شده در سيلاب مرداد ماه مقايسه گرديد. نتايج نشان مي‌دهد آنچه باعث افزايش خسارت در سيلاب مرداد ماه شده، ميزان شدت سيلاب نبوده بلكه عامل اصلي افزايش خسارت، گرفتگي دهانه پل بر اثر خرابي حاصل از سيل اول بوده كه باعث شده سيل با دبي 1100 مترمكعب برثانيه خسارتي برابر با دبي سيلاب 2450 مترمكعب بر ثانيه ايجاد نمايد و چنانچه دهانه پل بعد از سيلاب اول پاكسازي مي‌شد، سيلاب دوم به راحتي عبور مي‌نمود و هيچ برگشت آب و خسارتي ناشي ازسيلاب دوم بوجود نمي آمد.

The occurrence of a great number of floods in rivers on the one hand, and industrial, commercial and social activities’ accumulation, just near the rivers, on the other hand, reveal the obligation of applying appropriate flood management strategies (before, during and after the flood). The role and importance of employing Flood management strategies on flood damage reduction could be observed clearly, at the Nekaroud River over flow which had occurred in 1999. In this year two floods occurred in June and August in Nekarood’s basin, respectively. The first one destroyed the city center’s bridge and obstructed the river which finally caused back water at the second flood which was the reason of extremely major damage in the city of Neka. In this article, the effects of city main bridge destruction on exacerbation of flood damage, in August 1999, have been modeled using HEC-RAS software; therefore, the geometric characteristic of 25 river cross sections at the upstream of the bridge, Manningʹs roughness coefficient, flow type and the boundary conditions, were inputted. Besides, the model was calibrated using discharge-stage at the existing hygrometry station on the river. Then, the water surface profile were calculated in two different conditions first normal river condition and 70 percent blockage at the bridge section, then, compared with measured water stage of the flood occurred in August. The results show that the amount of the second flood discharge was not the original factor which led to such extremely flood damage, but it was the bridge blockage, as a consequence of the second flood. Eventually, a flood with 970 CMS caused severe damage equal to a flood with 2450 CMS and if the bridge spans were cleaned after the first flood, no back water and such damage would not be happened at the second flood.