تعيين تغييرات مكاني خصوصيات خاك تحت اثر شدت بهره برداري (مطالعه موردي: حوزه آبخيز بلده نور)

(Determination of Spatial Variability of Soil Characteristics under Utilization Intensities (Case study: Baladeh Basin of Noor

استفاده نامناسب از اراضي با ايجاد تغييرات مكاني خصوصيات خاك و پوشش گياهي همراه مي باشد. در اين راستا، استفاده از روش زمين آمار با توجه به مدلسازي عوامل، موجب ارزيابي بهتر پارامترهاي موثر مي گردد. لذا تحقيق حاضر به بررسي اثرپذيري عوامل خاكي از شدت بهره برداري، به عنوان ابزاري جهت مديريت بهينه اراضي در حوزه آبخيز بلده در ارتفاعات البرز مركزي پرداخته است. پس از بازديدهاي ميداني منطقه مورد مطالعه، مناطق با شدت هاي بهره برداري مختلف شامل بحراني، كليد و مرجع بر اساس نزديكي به منابع آب و مسيرهاي تردد انتخاب شدند. پس از تعيين تيپ هاي گياهي در هر منطقه، نمونه برداري به صورت سيستماتيك و با توجه به نصب 5 ترانسكت 100 متري در هر منطقه صورت گرفت. محل تقاطع ترانسكت ها به عنوان نقاط نمونه برداري (25 نقطه) تعيين و نمونه هاي خاك از لايه سطحي (عمق 10-0 سانتي متر) برداشت گرديد. سپس فاكتورهاي كربن آلي، نيتروژن، فسفر، پتاسيم، اسيديته و هدايت الكتريكي در آزمايشگاه مورد اندازه گيري قرار گرفت. بررسي تغييرپذيري مكاني خصوصيات خاك در مناطق سه گانه با آناليز زمين آمار و در محيط نرم افزار (Gamma Design Software)GS+ نسخه 5 انجام شد. نتايج نشان داد كه با افزايش شدت بهره برداري در مناطق بحراني، كربن آلي و نيتروژن خاك كاهش يافته و اسيديته افزايش يافته است. همچنين آناليز زمين آمار نشان داد كه در منطقه بحراني به دليل تاثير مخرب بهره برداري، تغيير مكاني پارامترهاي خاكي بيشتر و وابستگي مكاني آنها ضعيف تر بوده است.

Lands unsuitable use effects on vegetation and spatial variability of soil characteristics. In this regard, geostatistics method according to the modeling of factors cause to better evaluation of the parameters. Therefore, this research was investigated the role of the utilization on soil parameters changes as suitable tools for management in Baladeh basin in central Elborz mountains. The different utilization intensities as critical, key and reference sites were selected based on proximity to water sources and traffic routes. The sampling was done by systematic method by five transects 100cm in each site after determination of plant types. The points of transects intersection was obtained as sampling points (25 points) and soil samples was taken from the surface layer (0-10cm). Then, soil factors such as OC, N, P, K, pH and EC was measured in lab. Soil spatial variability was done by geostatistics method and GS+ 5 (Gamma Design Software) software. The results showed that OC and N were decreased due to utilization intensity in critical sites but pH was increased. Also, geostatistics analysis showed that spatial variation of soil parameters were more in critical sites to other sites due to destroyer effect of utilization and the spatial dependence in this site was less too.