تاثير كاربرد لجن فاضلاب و كشت گندم (Triticum aestivum L.) بر قابليت استفاده و جز ‌بندي مس در تعدادي از خاك‌هاي آهكي چهارمحال و بختياري

Effect of sewage sludge application and wheat (Triticum aestivum L.) planting on the availability and fractionation of copper in some calcareous soils of Chaharmahal-Va-Bakhtiari

اطلاعات در مورد توزيع و قابليت استفاده مس در خاك‌هاي آهكي تيمار شده با لجن فاضلاب و پس از كشت گياه در مديريت كاربرد لجن فاضلاب ضروري است. در اين پژوهش به بررسي مس قابل استفاده (با 3 روش عصاره‌گيري) و جز ‌بندي آن در 10 خاك‌ آهكي استان چهارمحال و بختياري قبل و بعد از تيمار با لجن فاضلاب (1 درصد وزني- وزني) و پس از كشت گندم در شرايط گلخانه‌اي پرداخته شد. نتايج نشان داد كه از بين 3 روش‌ عصاره‌گيري، ميانگين مس عصاره‌گيري شده با روش‌ مهليچ 3 پس از تيمار خاك‌ها با لجن فاضلاب، به‌‌صورت معني‌داري (05/0P < ) افزايش (27 درصد) و پس از كشت كاهش (34 درصد) معني‌داري (05/0P < ) يافت. پس افزودن لجن فاضلاب و كشت گندم، اجزا مس به‌صورت معني‌داري (05/0P < ) تغيير يافتند. بر اثر تيمار خاك‌ها با لجن فاضلاب، ميانگين مس تبادلي، مس پيوند شده با كربنات‌ها، مس پيوند شده با اكسيدهاي آهن و منگنز، مس پيوند شده با ماده ‌آلي و مس باقيمانده به‌ترتيب 89، 22، 17، 26 و 6 درصد افزايش يافت. پس از كشت گندم در خاك‌هاي تيمار شده با لجن فاضلاب، ميانگين جز ‌هاي تبادلي، پيوند شده با كربنات‌ها و پيوند شده با اكسيدهاي آهن و منگنز به‌‌ترتيب 65، 73 و 11 درصد كاهش و جز پيوند شده با ماده‌ آلي (47 درصد) و جز باقيمانده (8 درصد) افزايش يافتند. نتايج اين پژوهش نشان داد كه تفاوت در جز تامين‌ كننده مس قابل استفاده مي‌تواند دليل تفاوت در مقدار مس عصاره‌گيري شده با روش‌هاي يك مرحله‌اي پس از اعمال تيمارها باشد.

Information about distribution and availability of copper (Cu) in calcareous soils treated with sewage sludge and after wheat planting is essential in management of sewage sludge application. This study was performed to evaluate Cu availability (using 3 extractants) and its fractionation in 10 calcareous soils of Chaharmahal-Va-Bakhtiari province before and after treated with sewage sludge (1% w/w) and also after wheat plantation in greenhouse conditions. The results of this study showed that among 3 extractants, mean of Cu extracted by Mehlich 3 increased (27%) significantly (P < 0.05) after sewage sludge application and decreased (34%) significantly (P < 0.05) after planting. After sewage sludge application and planting, Cu-fractions were changed significantly (P < 0.05). After sewage sludge application, mean of Cu exchangeable, Cu associated with carbonates, Cu associated with iron-manganese oxides, Cu associated with organic matter and residual increased 89, 22, 17, 26 and 6%, respectively. After wheat planting in treated soils, mean of exchangeable Cu, Cu associated with carbonates and Cu associated with iron-manganese oxides decreased 65, 73, 17, and 11%, respectively and Cu associated with organic matter (47%) and residual Cu (8%) increased. The results of the present research showed that difference in supplier Cu fractions could be used to describe difference for Cu extracted with one-step methods after treatment.