ريزازديادي درون شيشه اي گياه دارويي پروانش (Catharanthus roseus (Linn.) G. Don) از طريق اندام زايي ساقه

In vitro Micropropagation of Catharanthus roseus (Linn.) G. Don via shoot multiplication

پروانش يا پيچ تلگرافي (Catharanthus roseus (Linn.) G. Don) به علت وجود آلكالوييدهاي ارزشمند وين بلاستين و وين كريستين به عنوان يك گياه دارويي بسيار مهم معرفي شده ‌است. لذا توسعه ريزازديادي پروانش در محيط درون ‌شيشه اهميت فراواني دارد. در اين تحقيق از دو آزمايش جداگانه براي بهينه سازي ساقه زاييمستقيم و يك آزمايش ريشه زايي استفاده شد. طرح آماري مورد استفاده در آزمايشهاي ساقه زايي مستقيم، فاكتوريل 5×3 (BAP × NAA و KN × NAA) در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با چهار تكرار بود. آزمايش ريشه زايي به صورت فاكتوريل 5×3 (IBA ×NAA) در قالب طرح پايه كاملاً تصادفي با چهار تكرار اجرا گرديد. نتايج آزمايش نشان داد كه با افزايش غلظت هورمون KN درصد اندام زايي و با افزايش غلظت هورمونNAA تعداد ساقه به ازا هر ريزنمونه افزايش يافت. تركيب هورموني يك ميلي گرم در ليتر NAA به همراه 1/0 ميلي گرم در ليتر KN با ميانگين 13 گياهچه بالاترين تعداد توليد گياهچه را دارا بودند. مقايسه ميانگينها نشان داد كه بهترين مقدار BAP با 87 درصد اندام زايي غلظت 1/0 ميلي گرم در ليتر و بهترين تركيب هورموني 1/0 ميلي گرم در ليتر BAPبه همراه 2 ميلي گرم در ليتر NAA با 100 درصد اندام زايي بود. در آزمايش ريشه زايي تركيب 4/0 ميلي‌ گرم در ليتر IBA به همراه 4 ميلي‌ گرم در ليترNAA بيشترين تعداد ريشه و طول ريشه را توليد كردند و در مجموع افزايش غلظت هورمون NAA باعث افزايش طول ريشه ها گرديد.

Periwinkle (Catharanthus roseus (Linn.) G. Don) is known as an important medicinal plant because it contains vincristine and vinblastine alkaloids. Therefore development of micro-propagation in vitro culture has high importance. The present study describes two shoot induction and one root induction optimization experiments. The experimental designs were 3×5 factorial (BAP × NAA and KN × NAA) for shoot induction trails and 3×5 factorial (IBA × NAA) for root induction trail based on completely randomized design with four replications. The best proliferation of shoot induction percent and shoot per explants was shown on the medium supplemented with high KN and NAA, respectively. In overall, KN (0.1 mg/l) + NAA (1 mg/l) combination proved to be optimal for the production of maximum number of shoots. Mean comparison showed that the highest multiplication rate was obtained with 0.1 mg/l of 6-benzylaminopurine (87%) and with 0.1 mg/l 6-benzylaminopurine + 2 mg/l naphthalene acetic acid (100%). The best condition for rooting (root number and length) was 0.4 mg/l IBA + 4 mg/l naphthalene acetic acid and the maximum root length was observed on medium supplemented with higher NAA concentration.