برآورد ارزش اقتصادي شيرين ‏بيان (Glycyrrhiza globra) در مقايسه با درآمد حاصل از علوفه مراتع منطقه تازه قلعه

Evaluation of financial value of Glycyrrhiza globra utilization in comparison to the income gained from pastures forage of Taze-Ghale rangelands

علوفه يكي از عمده ترين محصولات مراتع منطقه تازه قلعه شهرستان بجنورد بوده و يكي از اصلي‏ترين مشاغل اين منطقه دامداري است. همچنين بهره‏برداري از گياه دارويي شيرين‏بيان نيز در يك دوره سه ماهه از اوايل آبان ماه انجام گرفته و بخشي از درآمدهاي اهالي منطقه را تامين مي‏نمايد. از اين رو تحقيق حاضر با هدف برآورد شاخص‏هاي اقتصادي برداشت و فروش شيرين‏بيان و تعيين نسبت درآمدي آن با درآمد حاصل از علوفه در دامپروري به عنوان يكي از مشاغل اصلي اين منطقه انجام شد. نتايج تحقيق نشان داد كه درآمد خالص هر خانوار روستايي از محل برداشت علوفه 5/28 ميليون ريال در سال مي‏باشد كه نزديك به 55 درصد از درآمد سالانه خانوار را در بر مي‏گيرد، همچنين درآمد خالص هر خانوار روستايي از برداشت شيرين‏بيان نيز 85/2 ميليون ريال در سال مي‏باشد كه 6 درصد از درآمد خانوار را پوشش مي‏دهد. رانت اقتصادي نيز نشان مي‏دهد كه؛ 5/541 هزار ريال در سال در هكتار رانت اقتصادي براي محصول علوفه و براي شيرين‏بيان، 8 ميليون ريال در سال در هكتار مي‏باشد. نتايج تحقيق در خصوص ميزان اشتغال سالانه نيز نشان مي‏دهد كه سهم علوفه در اشتغال منطقه 65 درصدو سهم شيرين‏بيان 35 درصد مي‏باشد. اشتغال 35 درصدي شيرين‏بيان در كنار سهم 6 درصدي آن در درآمد خالص خانوار، و اشتغال 65 درصدي علوفه در كنار سهم 55 درصدي آن از درآمد خانوار، ميزان اشتغال بيشتري را ايجاد مي‏كند. همچنين متوسط ارزش افزوده‎اي كه در دو مرحله براي بوميان ايجاد مي‏گردد، سهم 59 درصدي تبديل شيرين‏بيان مرطوب به خشك به عبارتي افزايش 5/2 برابري قيمت آن را نشان مي‏دهد. حاشيه بازاريابي محصول شيرين‏بيان 50 درصد مي‏باشد. مطالعات كامل در خصوص ارزش اقتصادي مشاغل فصلي نظير كشت ديم گياهان دارويي در اراضي كشاورزي ديم فاقد سودآوري مناسب در كنار مشاغل اصلي دامداري و كشاورزي مي‏تواند در بهبود سطح رفاهي اهالي تاثير بسزايي داشته و از تخريب و تبديل مراتع به اراضي ديم بكاهد.

Forage is a main product in Taze-Ghale rangelands of Bojnourd County and herding is of the important jobs in this area, Also utilization of medicinal plant, Glycyrrhiza glabra in a three-month period from late October is done and provides income of the residents in this regions. Therefore, the present study was conducted in order to determine, financial indices of harvest and supply of Glycyrrhiza glabra and the income ratio provided by means of this beneficiary and forage monetary value for animal husbandry in the region. Results showed that, net income per household from forage production was 17.1 million Rials which covers almost 33% of each household income. Beside, net income gained by harvesting Glycyrrhiza glabra was 2,850,000 Rials encompassing 6% of each household income. Royalties also shows that, royalties provided by Glycyrrhiza glabra harvesting and forage production are 327.5 thousands Rials annually and 6.96 million Rials annually, respectively. Also annual employment results also show that: Employment ratio for forage production and Glycyrrhiza glabra utilization are 65 and 35 percent respectively. The employment ratio for Glycyrrhiza glabra harvesting with 35% and noticing 6% of the net income for each household, compared with 65% employment ratio and 33% of the net income for each household for forage production, possesses a higher rank in the employment ratio in the region. Needed to say that mean added value created through the 2-level preparation process of Glycyrrhiza glabra from fresh to dried reaches 59%, defined as 2.5 time more price. Marketing margin of Glycyrrhiza glabra is 50%. Comprehensive study on financial value of seasonal employment resulted from cultivating medicinal plants in low-income rain-fed farms beside primary vocations of herding and farming could considerably enhance locals’ welfare and on top of that impede converting rangelands into rain-feds and degradation of rangelands as well.