بررسي آت بوم‎شناختي گونه Ferula ovina Boiss در استان كرمان

Autecology of Ferula ovina Boiss in Kerman Province

مطالعه خصوصيات بوم‎شناختي گونه Ferula ovina Boiss با هدف شناخت و دستيابي به اطلاعات كاربردي و استفاده از آن در برنامه‏هاي اصلاح و توسعه مراتع انجام شد. براي اين منظور ابتدا به كمك نقشه پوشش گياهي و بازديد ميداني اقدام به تهيه نقشه رويشگاه اين گونه گرديد. سپس سه منطقه مختلف شامل سيرچ، مديم و حتكن به عنوان ايستگاه‏هاي مطالعاتي انتخاب شد. نمونه‏برداري در هر يك از ايستگاه‎ها‏ با روش سيستماتيك تصادفي به كمك پلات 4 متر مربعي به تعداد 30 پلات در امتداد ترانسكت انجام گرديد. خصوصيات رويشگاهي شامل توپوگرافي، اقليم، خاك، گونه‏هاي همراه و چگونگي حضور اين گونه در پوشش گياهي (درصد پوشش تاجي، تراكم و فراواني) مورد بررسي قرار گرفت. همچنين سيستم ريشه‌، فنولوژي‌، ارزش‌رجحاني‌ و آفات گياه بررسي شد. نتايج نشان داد اين گونه در مناطق كوهستاني در دامنه ارتفاعي 2600 تا 3200 متر از سطح دريا رويش داشته و اكثرا در شيب‏هاي شمالي از 30 تا 60 درصد ديده مي‏شود. بارندگي در رويشگاه‎هاي اين‌ گونه ‌بيش ‌از130 ميلي‏متر و ميانگين دما بين 10 تا 16 سانتي‏گراد بود. اين گونه‌ در بافت شني لومي با هدايت الكتريكي خاك رويشگاه بين 38/0 تا 49/0 دسي زيمنس بر متر و اسيديته در حدود 8 تا 2/8 به خوبي استقرار مي‏يابد. پوشش تاجي متوسط 9/9 درصد، تراكم برابر 4300 پايه در هكتار با فراواني93 درصد تعيين گرديد. ريشه اين گياه از نوع راست بوده و داراي انشعاب‏هاي محدودي است. مراحل رويش گياه از اواخر اسفند شروع و تا نيمه مرداد ادامه دارد. رشد رويشي از هفته دوم اسفند آغاز مي‏گردد. زمان گل‏دهي كامل از اوايل ارديبهشت آغاز و بذر دهي از اوايل خرداد شروع و تا اواسط مرداد ماه ريزش مي‏كنند. اين گونه فقط از طريق بذر تكثير مي‌‏‎يابد. بهترين عمق كاشت يك سانتي‏متر مي‏باشد. گوسفند و بز در حالت سبز بودن از گل‏ها و برگ‏هاي اين گياه به خوبي چرا مي‏نمايند، به طوري كه ارزش رجحاني بالايي نسبت به ديگر گونه‏هاي همراه (حدود 59 درصد) داشته و دامداران منطقه از اين‌گونه به عنوان علوفه زمستانه بهره مي‏برند.

Ecological study of Ferula ovina characteristics were carried out to find the applicable information in rangeland improvement and development programs. Habitat map was firstly provided by vegetation map and field visiting. Three different stations including Sirch, Modym and Hatkan were selected in these habitats and sampling was done by random-systematic method in every station with 30 plots (4 m²) along transect. In this study, the ecological characteristics (climatic, topographic, edaphic), canopy cover, density, frequency were investigated. Root system, phenology, preference value of the plant and pests were measured. The results showed that habitat elevation for this species was 2600 to 3200 meters above sea level and slopes 30-60%. Besides, average annual precipitation of the habitats was around 130 mm while mean annual temperature ranged between 10 to 16 ?C. The sandy-loamy texture was preferable to this plant. Electrical conductivity of soil and pH were 0.38-0.49 ds/m and 8.0-8.2, respectively. The percent canopy cover, frequency, and density were 9.9%, 93% and 4300 plants per hectare, respectively. Its root system included a main root and a few distributed roots. Stages of plant growth began late March and continued to August. Vegetative growth of plants started from mid-March. Flowering stage of the F. ovina started from the second half of April. This plant can be propagated only by seed with the best seed planting depth of 1 cm. Sheep and goats eat these flowers and leaves. The preference value of F. ovina was 59% higher than other species. Local farmers use this plant for winter forage.