تعيين پاتوتيپ هاي قارچ عامل لكه‌برگي سپتوريايي گندم (Mycosphaerella graminicola) در ايران

Pathotype Determination of the Mycosphaerella graminicola Cause of Septoria Leaf Blotch of Wheat in Iran

چكيده به منظور كنترل بيماري لكه برگي سپتوريايي گندم با استفاده از ارقام مقاوم، اطلاعات اوليه از پاتوتيپ هاي پاتوژن و بيماريزايي آن ها مورد نياز مي باشد. در تحقيق حاضر 23 جدايه از مناطق مختلف كشور در شرايط گلخانه اي بر روي گياهچه هاي 19 رقم افتراقي گندم مايه زني شده و پاتوتيپ هاي قارچ تعيين گرديدند. نتايج به دست آمده نشان داد كه بين جدايه ها و واكنش ارقام در سطح احتمال يك درصد اختلاف معني داري وجود دارد و معني دار نبودن اثر متقابل جدايه و رقم نشان مي دهد كه جدايه‌ها از نظر قدرت تهاجمي و ارقام از نظر مقاومت غيروابسته به نژاد روند يكساني نشان مي دهند. هيچ يك از جدايه ها بر روي رقم TE 9111 كه حامل ژن‌هاي مقاومت Stb6، Stb7 و Stb11 مي‌باشد، بيماري زايي نداشتند. از آنجا كه بيماري‌زايي بر روي ساير ارقام حامل ژن‌هاي Stb6 و Stb7 توسط جدايه‌هاي مختلف مشاهده شد، لذا مقاومت رقم TE 9111 نسبت به جدايه‌هاي مزبور را مي‌توان به وجود ژن مقاومت Stb11 نسبت داد. بيشترين شدت بيماري جدايه ها بر روي رقم بولاني (رقم حساس عمومي به بيماري) و در درجه هاي بعدي بر روي ارقام Taichung 29 (رقم حساس بين‌المللي به جدايه‌ي IPO323) با فراواني 69 درصد و Estanzuela Federal (حامل ژن مقاومت Stb7) با فراواني 66 درصد، و كمترين فراواني بر روي ارقام TE9111 (حامل ژن هاي Stb4 و Stb6) وOasis و Sulivan (حامل ژن Stb1) به ترتيب به ميزان چهار، نه و 11درصد مشاهده شد. شدت بيماري جدايه‌هاي قارچ بر روي ساير ارقام گندم مورد مطالعه كه حامل ژن هاي مقاومت مختلفي بودند، بين 16 تا 59 درصد متغير بود. در اين مطالعه 18 پاتوتيپ M. graminicola شناسايي شد كه نشان دهنده تنوع بالاي پاتوتيپ هاي قارچ در ايران مي باشد. واژه هاي كليدي: گندم، ژن هاي Stb، لكه‌برگي سپتوريايي، Mycosphaerella graminicola،Septoria tritici، Zymoseptoria tritici

Abstract Nevertheless, Septoria leaf blotch disease management relies mainly on successful strategies of breeding for resistance which depends on primary data of pathotype of the pathogen population and their virulence in infected areas. In this research, 23 strains were individually inoculated on 19 differential wheat cultivars in seedling stage under greenhouse condition and pathotype determined. Results showed that differences due to cultivars and isolates were highly significant at 1% levels.The cultivar x isolate interaction component was relatively very small and not significant that showed isolates would thus not vary in aggressiveness and cultivars in race- nonspecific resistance. None of the isolates had virulence on cultivar TE 9111 carrying Stb6, Stb7 and Stb11. Since the virulence was observed on some cultivars carrying Stb6 and/or Stb7 by specific isolates, then the resistance of TE 9111 can be attributed to Stb11. Maximum and minimum frequency of virulence were observed on Boolani (general susceptible control), Taichung 29 (international control, susceptible to the standard isolate IPO323) by 69% and Estanzuela Federal (carrying Stb7) by 66%, and on TE9111 (carrying Stb4 and Stb6) by 4% and Oasis and Sulivan (carrying Stb1) by 9% and 11% respectively. Virulence frequency of isolates on other wheat cultivars carrying different Stb genes was varied between 16 to 59%. Three isolates proved to be one pathotype by showing the same virulence pattern on Stb genes, whereas other isolates showed different virulence patterns on wheat differential cultivars. This study identified 18 M. graminicola pathotypes which shows a high genetic diversity among the Iranian pathogen populations. Keywords: Wheat, Stb genes, Septoria leaf blotch, Mycosphaerella graminicola, ،Septoria tritici, Zymoseptoria tritici.