وجود شاهد در نكاح از منظر فقه مذاهب اسلامي

Witness in marriage from Islamic sects’ jurisprudence

از جمله مباحث مهم در بحث نكاح، لزوم وجود شهود در مجلس عقد براي صحت انعقاد آن است. در حالي ‏كه فقيهان همه مذاهب وجود شاهد را براي اثبات عقد نكاح و ترتب آثار فقهي و حقوقي ناشي از آن چون ‏مهر، نفقه، نسب و امثال آنها لازم مي‏‌دانند، در مورد لزوم وجود شاهد براي ثبوت و صحت عقد نكاح ‏اختلاف كرده‏‌اند. فقيهان اماميه با استناد به اطلاقات و عمومات كتاب و اينكه بحثي از اشتراط شهود در عقد ‏نكاح در قرآن نيامده و نيز دلالت برخي روايات كه حكم به صحت نكاح بدون شهود داده است، معتقدند كه ‏نكاح بدون حضور شهود منعقد مي‏‌شود و روايات دال بر لزوم حضور شهود را داراي ضعف سندي دانسته و ‏يا اينكه بر لزوم حضور شهود براي اثبات نكاح حمل مي‏‌كنند و بر اين باورند كه اين روايات، حداكثر افاده ‏استحباب مي‏‌كنند. در مقابل، بيشتر فقهاي اهل‌سنت (حنفيه، شافعيه و حنابله) براين باورند كه عقد نكاح ‏بدون حضور شهود در مجلس عقد، منعقد نمي‏‌شود؛ زيرا رواياتي كه حكم به لزوم وجود شهود در مجلس ‏عقد داده‏‌اند، اولاً؛ صحيح و مشهورند، ثانياً؛ تعارضي با آيات قرآني ندارند؛ زيرا آيات مورد نظر، در باب ‏شهادت عقد نكاح، ساكت‏‌اند. بنابراين نمي‏‌توان به اطلاق اين آيات استناد كرد؛ زيرا آيات در صدد بيان ‏حكم شهادت نبوده‏‌اند. مالكيه هم راه ميانه‏‌اي در پيش گرفته‏‌اند. آنها هدف از حضور شهود را اعلان نكاح ‏مي‏‌دانند و معتقدند كه بنابر حديث نبوي، نكاح «سِرّي» باطل است و بنابراين اگر شهود عقد نكاح توافق ‏كنند كه نكاح، پنهاني بماند، نكاح، باطل است و اگر در مجلس عقد نكاح شهود حاضر نباشند، اما بلافاصله ‏پس از خروج از مجلس و يا حتي قبل از نزديكي، خبر انعقاد را به اطلاع گروهي برسانند، عقد نكاح ‏صحيح است.‏

One of important subjects in validity of marriage is existence of witness in ‎marriage ceremony. While jurisconsults of all sects believe that existence of ‎witness is necessary for marriage and its successive orders in jurisprudence ‎and legal traces of due from them such as dowry, alimony and … but for ‎validity of marriage there are different ideas. Imamiyah Jurisconsults with ‎refereeing to Holy Book say there is no subject about conditions of witness for ‎marriage in Qur’an, and about some Hadith that speak about validity of ‎marriage without witness, declare that marriage without witness is valid and ‎they believe those Hadith which is about existence of witness have weak ‎sources and at least theses Hadith declare existence of witness is Mostahab. On ‎the contrary Soni jurisconsults (Hanfiyah, Shafe’iyah and Hanabalah) believe ‎that marriage without witness wouldn’t conclude, because those Hadith that ‎declare about necessity of witness in marriage, firstly are Sahih and famous ‎and secondly they haven’t opposition with Qur’an’s verses because verses in ‎this case are silent. Therefore we couldn’t rely on these verses because they ‎don’t speak about this point. Malekiyah also took the middle way. They ‎believe that the aim for existence of witness is because to alert the marriage and ‎base on Prophet Mohammad’s (PUH) declaration secrecy marriage is invalid. ‎So if witnesses hide the marriage contract then marriage is invalid and if there ‎aren’t witnesses in marriage ceremony but after they came out alert they ‎marriage that marriage is correct.‎