يادگار زريران، نمونه‌اي از هنر شاعري ايرانيان در دورۀ ميانه

Ayādgār-i Zarīrān A Sample of Iranian Poetry in the Middle Era

هر گونه بررسی علمی دربارۀ روند تحولات شعر ایران نیازمند توجه به پیشینۀ باستانی آن، از جمله آثاری است كه از دورۀ میانه بازمانده است. در میان این آثار، یادگار زریران به دلیل احتوا بر ویژگی‌‌های شاعرانه و حماسی منحصربه‌‌فرد خود شایستۀ توجه ویژه‌‌ای است. یادگار زریران منظومه‌‌ای شاعرانه به زبان فارسی میانه و بازماندۀ ارزشمندی از میراث پارتی است كه گوشه‌ای از هنر شاعری ایرانیان را در دورۀ میانه آشكار می‌‌‌كند. سنجش یادگار زریران با اشعار فارسی پس از اسلام، از جمله شاهنامه، از همانندی برخی صنایع ادبی و فنون بلاغت میان دو دوره حكایت می‌‌كند. شگردها و فنون ادبیِ به كار رفته در آثاری چون یادگار زریران متعلق به ادبیات شفاهی پیش از اسلام است كه در دوره‌‌های بعدی نیز شكوهمند و پرتوان ادامه یافته است؛ چنان‌‌كه بسیاری از ویژگی‌‌های شعر حماسی دوره‌‌های بعدی در این رساله دیده می‌‌شود. در این مقاله كوشش می‌‌شود مصادیق این سخن در سنجش با شاهنامه بازنموده شود؛ مواردی چون روایت داستان، اغراق، تكرار و استفاده از صفت‌‌های شاعرانۀ حماسی. برخی موارد سنت‌‌هایی است كه به گذشته‌‌های بسیار دور مردم ایران بازمی‌‌گردد كه به آن‌‌ها اشاره خواهد شد. در پایان نیز به صور خیالی كه در این اثر به كار رفته است، مانند تشبیه، استعاره و كنایه، پرداخته می‌‌شود.

Any scientific study about the process of the development of Persian poetry requires the consideration of ancient literary history of Iran, including the existing works from middle era. Among them, Ayādgār-i Zarīrān, due to its poetic and epic characteristics, is a unique source of information. Ayādgār-i Zarīrānis a middle Persian text of ancient Iranian epic poetry and is a valuable remnant of the Parthian heritage that reveals the properties of the Iranian poetics in that era. Comparing it with post-Islamic Persian poetry, especially Shahnameh, will indicate the similarity of some literary and rhetorical features between two eras. Literary techniques and devices, used in Ayādgār-i Zarīrān, originally belong to the pre-Islamic oral literature that could also be traced in later periods. The paper was aimed to indicate the similarities between Shahnameh and Ayādgār-i Zarīrān, by the help of narratology, epithet and literary properties such as hyperbole and repetition. In addition, the imagery of the poem including simile, metaphor and circumlocution has also been studied.