بررسي و تحليل سير تاريخي سيماي خانواده در رمان فارسي از ابتدا تا دهۀ 50

Analysis of Historical Movement of Family Relationship in the Persian Novel from the Beginning until the 50s

رمان‎نویسی در ادبیات فارسی گونۀ ادبی جدیدی است كه مقارن با مشروطه رواج یافت. این نوع ادبی در ایران هم‎زمان با ورود به دورۀ نوین اجتماعی شكل گرفت و واقع‎گرایی و توجه به مسائل اجتماعی یكی از اصلی‎ترین مضامین آن گردید. رمان واقع‎گرا در ایران به دلیل اهمیت و كاركرد خاص خود، همواره در تعامل با نهادهای اجتماعی بوده است و نویسندگان عموماً بیان واقعیت‎های اجتماعی را برای خود نوعی رسالت می‎دانسته‎اند. یكی از مضامین اجتماعی كه در رمان‎های فارسی طرح شده، مضمون خانواده و توجه به این نهاد اجتماعی است. مفهوم خانواده در اكثر رمان‌های ایرانی نقش كلیدی دارد و همواره نقش اصلی داستان در درون خانواده معرفی می‌شود. از سویی، پرداختن به نقش‌هایی كه انسان‎ها در خانواده به خود می‌گیرند، غالباً تصویرگر واقعیت‌های موجود جامعه است. به مناسبت شرایط سیاسی و اجتماعی حاكم بر هر دوره، چگونگی توجه به مسئلۀ نهاد خانواده در آن دوره متفاوت است و دغدغۀ نویسندگان در بازتاب مسائل خانواده با اوضاع اجتماعی زمانه مناسبت تام دارد. در بسیاری موارد، نویسندگان در قالب ترسیم سیمای خانواده، سیمای اجتماع را تصویر می‎كنند و از مناسبات میان اعضای خانواده به عنوان نمونه‎ای از روابط اجتماعی افراد، برای طرح مسائل كلان اجتماعی استفاده می‎كنند؛ به‎گونه‎ای كه با پرداختن به جزئیات روابط افراد نزدیك به هم، الگویی از مناسبات كلان اجتماعی را بازتاب می‎دهند. مسئلۀ اصلی این پژوهش، چگونگی بازآفرینی مناسبات خانوادگی در رمان فارسی از آغاز تا دهۀ پنجاه است كه در قالب جریان‎های كلی ادبیات داستانی واقع‎گرا، به بررسی و تحلیل تصویری كه از این نهاد اجتماعی در ادبیات بازتولید شده است، می‎پردازیم

Novel writing in the Persian literature is a new literary type which has arisen in constitutional era. This literary type is formed in Iran as entering into social modern era. Realism and attention to socialissues is one of the main themes. Realistic novel in Iran is always in relation with social institutions due to its importance and special performance. Expressing social realities has been considered as the authors’ mission. One of the social concepts in the Persian novels is the family concept. Family in most of the Iranian novels is the key point and the main character is always introduced in the family. On the other hand dealing with human roles in the family reflects the existing realities in the society. Because of social and political conditions dominated in each era, the kind of attention to this issue is different and the authors’ distress to reflect the family problems is fully in conformity with the social status of such era. In more cases, the authors show unlimited social picture within the limited family relations and use the relationships between the family members as a sample to represent social macro-problems to be recognized as a pattern from the social macro-relationships by engaging in details of the close members’ relations. The main purpose of this research is the manner of recreating the family relationships in the Persian novel from the beginning until the 50s which analyses the picture recreated in the literature from this social institute (family) within the general processes form of the realistic fiction.