زنان، مادري و شيردهي

Women, Motherhood and Breastfeeding

در جوامع امروزی بیماری‌های واگیر نسبت به گذشته كاهش چشمگیری یافته، اما بیماری‌های غیر واگیر و انواع سرطان‌ها رو به افزایش است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد كه تغذیه با شیر مادر یكی از عواملی است كه از بسیاری امراض پیشگیری می‌كند. بنابراین، ترویج تغذیه با شیر مادر می‌تواند مادران و كودكان را از ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن مصون كند. در سال‌های اخیر اهداف تغذیة انحصاری با شیر مادر در كشور به‌ طور مطلوب محقق نشده است. از آن‌جا كه پدیدة شیردهی با سازه‌های فرهنگی ـ اجتماعی درهم آمیخته است، برای شناخت عوامل مؤثر در آن بایستی به بستر و زمینه‌های آن در جامعه توجه كرد. از این رو، شناخت الگوهای اجتماعی ـ فرهنگی مؤثر در تغذیه با شیر مادر می‌تواند راه مؤثری برای ترویج تغذیه با شیر مادر باشد. روش به‌كار گرفته‌شده در این پژوهش به‌ صورت كیفی و به‌ شیوة مردم‌نگاری است. جامعة آماری 37 نفر از كاركنان بهداشتی و مادرانی است كه مورد مصاحبة عمیق و نیمه‌ساختاریافته قرار گرفتند. یافته‌های این پژوهش در قالب سه كد تبیینی ـ كه حاصل استخراج و مقوله‌بندی داده در 365 كد باز، 68 كد محوری، و 10 كد گزینشی است ـ عبارت‌ است از: عوامل فردی مؤثر در تغذیه با شیر مادر، عوامل فرهنگی مؤثر در تغذیه با شیر مادر، و عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر در تغذیه با شیر مادر. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد كه عوامل روانی و مادری، آگاهی و آمادگی مادر، باورهای مادر، و حمایت اجتماعی از جمله مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در شیردهی مادران است. این مطالعه نشان می‌دهد كه اگرچه عوامل زیست ـ فیزیكی از جمله عواملی است كه در شیردهی مادران تأثیر می‌گذارد، این عوامل خود تحت‌ تأثیر احساسات مادرانه، آرامش و اعتماد‌به‌نفس مادر، و باورهای فرد است. از آن‌جا كه باورهای فرد تحت تأثیر شبكة روابط اجتماعی و از جمله خانواده است و با توجه به این‌كه در جامعة ایرانی هنوز خانواده نقشی تعیین‌كننده در باورها و رفتارهای افراد دارد، پدیدة شیردهی ارزشی اجتماعی به شمار می‌رود. همچنین، حمایت اجتماعی اطرافیان از جمله مادر، همسر، پزشك، و كاركنان بهداشتی نقش تعیین‌كننده‌ای در روند شیردهی مادران دارد. از طرفی، در زنان شاغل، علاوه بر عوامل ذكرشده، حمایت اطرافیان و رعایت قوانین شیردهی از عوامل مؤثر در شیردهی مادران است.

Despite the decrease in rates of contagious diseases in today’s world compared to the past, the rates of non-contagious diseases and different types of cancer is constantly increasing. Various research show that breastfeeding is an important factor in preventing many diseases. Thus, promoting feeding infants with breast milk can immune mothers and children against many chronic diseases. Exclusive breastfeeding has not satisfactorily reached its goals in the country in recent years. Since breastfeeding is closely connected to social and cultural constructs, identifying factors influencing it will involve studying social backgrounds underlying it. In other words, identifying sociocultural models which influence breastfeeding infants will provide an efficient means to promote breastfeeding. The present study employed a qualitative design and a demographic method. The 37 subjects were chosen through purposive sampling and had semi-structured in-depth interviews. The findings were marked into 365 open codes, 68 axial codes and 10 selective codes, and included the following: personal factors impacting breastfeeding, cultural factors impacting breastfeeding and socioeconomic factors impacting breastfeeding. The findings revealed that the most important factors impacting breastfeeding in mothers included psychological factors of motherhood, the mother’s awareness and preparedness, the mother’s beliefs, and social support. The findings also suggested that although bio-physical factors impacted breastfeeding, they were themselves influenced by maternal emotions, the mother’s calmness and confidence, and her beliefs. The mother’s beliefs is in turn under the influence of the network of social relationships, including the person’s family, and the family has still retained its determining role in individual beliefs and behaviors. Breastfeeding is thus viewed as a social value. Moreover, social support of others, including one’s mother, husband, doctor and medical staff, greatly influence the process of breastfeeding infants. In the case of working mothers, support from others and awareness of rules of breastfeeding are also important in addition to the factors mentioned.