نگاهي نو به مباني مسيوليت مدني دارندگان خودرو

A NEW APPROACH TO THE FOUNATIONS OF THE VEHICLE KEEPER’S CIVIL LIABILITY

مشهور اين است كه مسيوليت مدني دارندگان خودرو مبتني بر يكي از نظريه‌هاي فرض تقصير، تعهد به حفاظت، خطر و يا تركيبي از آن‌ها باشد. بر پايه اين نظريه‌ها، دارنده خودرو اگر قرارداد بيمه اجباري مسيوليت مدني نبندد، خود بايد همه زيان‌هاي وارد به اشخاص ثالث را جبران كند. اين برداشت متكي به عبارتي از ماده 1 قانون بيمه اجباري . . . مصوب 1347ش بوده است. قانون اصلاح قانون بيمه اجباري . . . مصوب 1387ش، آن عبارت محوري را حذف كرده است. اكنون پرسش اساسي اين است كه آيا دارندگان خودرو، همچنان در برابر اشخاص ثالث زيان‌ديده مسيول هستند؟ و اگر پاسخ مثبت است، مبناي مسيوليت آنان چيست؟ برخي از صاحب‌نظران به اين پرسش پاسخ مثبت داده‌، مبنا را نظريه‌هاي پيشين مي‌دانند؛ برخي پاسخ منفي داده‌اند، و گروهي سكوت كرده‌اند. نويسندگان اين مقاله با نقد نظريه‌هاي يادشده، تضمين جمعيِ خسارت و توزيع زيان را مبناي مسيوليت پيش‌گفته معرفي كرده‌اند و چون اين موضوع، سازمان‌يافته، منتظم و خودگردان است، آن را «سامانه مسيوليت مدني جمعي» ناميده و كوشيده‌اند نشان دهند كه براي تناقض‌ها و ابهام‌هايي كه نظريه‌هاي پيشين با آن روبه‌رو بوده‌اند، پاسخ موجهي وجود دارد. بر مبناي سامانه مسيوليت مدني جمعي، دارنده محدود است به حق بيمه‌اي كه بايد بپردازد و بيش از آن مسيوليتي ندارد.

According to the famous theory in Iranian jurisprudence, civil liability of the vehicle keepers against third party is on the res ipsa loquitor, duty of care, or risk, or a combination of them. Regarding to these foundations, if a vehicle keeper has not a policy of insurance covering third party damage, he or she must compensate the damage although has not caused the accident. This was inference from a phrase of section 1 of the Compulsory Third Party Liability Insurance Act 1968. In the Reform Act 2008 that important phrase has revoked. As a foundamental question, has the liability of vehicle keepers against third party damage remained? And if the response is yes, what is the foundation of the liability? Some theorists believe it has remained and the same theories are foundation of the civil liability, others deny. This paper, criticizing two sides, tries to show that “The loss distribution” is the foundation of the vehicle keepers’ liability. The keepers all together are liable, and this liability has organized. So, it could be named “Collected civil liability system”. With this foundation, contradictions and abmbiguities resulting from other theories, receive logical answer, and limits of liability is about the premium that keeper should pay and not more than it.