بررسي علل ناكامي جنبش مشروطه در برپايي ارتش ملي در ايران

REVIEW THE CAUSES OF FAILURE OF CONSTITUTIONAL MOVEMENT IN IRAN FROM ESTABLISHMENT A NATIONAL ARMY

هدف انقلابها و جنبش‌هاي مشروطه در همه‌جا برپاداشتن و استمراربخشيدن به دولت مدرن و نهادهاي آن در چارچوب مدل مشروطه دولت ـ ملت بوده است. در اين مدل، ارتش ملي به عنوان يكي از نهادهاي اصلي دولت، نقش مهمي در برقراري حاكميت و انحصار مشروع زور برعهده دارد. اما در ايران جنبش مشروطه و حاميان آن، با وجود برانداختن رژيم پيشين، از تاسيس نهادهاي كارآمد و قدرتمند يك دولت مدرن از جمله ارتش ملي بازماندند. علل اين ناكامي را بايد در ساختارهاي سياسي و اجتماعي هم‌زمان با جنبش مشروطه و كارگزاران مشروطه‌خواه در ايران جستجو كرد. از اين قرار نفوذ و سلطه سياسي و اقتصادي روسيه تزاري بر ايران، ضعف‌هاي ساختاري شهر و ناتوانيِ طبقات شهري مانند تجار، روشنفكران و اصناف كه حاملان اجتماعي مشروطه بودند و نيز ناآگاهي و نخواستن‌هاي كارگزاران مشروطه‌خواه، آن‌ها را از تاسيس ارتش ملي در ايران بازداشت. اين ناتواني به نوبه خود به ناكامي مشروطه از برپايي يك دولت مقتدر و سرانجام از‌ دست‌رفتن بخشي از آرمان‌هاي مشروطه‌خواهان انجاميد.

The aim of constitutional revolutions is creating and sustaining modern state and its institutions in the framework of the constitutional nation-state model. In this model, the national army, as one of the main institutions of state, has an important role in establishment the sovereignty and the monopoly of legitimate force. But the constitutional movement in Iran and its supporters, despite the overthrow of the ancient regime, failed in the establishment efficient and powerful institutions of a modern state. This inability was obvious in create a national army. The causes of this failure were social and political structures and agent of the constitutional movement. The weaknesses of social structures and ignorance of the agent detained constitutional revolution from establishing a national army in Iran. These inabilities to establish a strong central state in turn finally bring about the failure of the constitution movement and to give up at least part of constitutional ideals.