تحولات سياست خارجي تركمنستان؛ اصل «بي‌طرفي مثبت» در عرصه نظر و عمل

DEVELOPMENTS OF TURKMENISTAN’S FOREIGN POLICY: POSITIVE NEUTRALISM, IN THEORY AND PRACTICE

جهت‌گيري كلي سياست خارجي تركمنستان در دوره پساشوروي با عنوان «بي‌طرفي مثبت» شناخته مي‌شود. بر اين اساس از اين كشور انتظار مي‌رود كه ضمن وارد‌نشدن به اتحاديه‌هاي نظامي و جنگ‌ها، همكاري فعالانه‌اي را در عرصه بين‌الملل و در ارتباط با ساير كشورها از خود نشان دهد. اصول بي‌طرفي مثبت تركمنستان كه در سال 1995م در سازمان ملل متحد تصويب شد نيز حاكي از اين موضوع است كه تركمنستان بايد به‌عنوان يك عضو كامل جامعه بين‌المللي، ضمن لحاظ‌كردن اصول بي‌طرفي در سياست خارجي خود، در عرصه‌هاي مختلف حضور فعالي داشته باشد. باوجود روشن‌بودن سرشت اصل بي‌طرفي مثبت، جنبه‌هاي عملي سياست خارجي تركمنستان در دو دهه گذشته فراز و فرودهاي بسيار داشته و تحولاتي را از سر گذرانده است. اين مقاله تلاش دارد با بررسي ماهيت اصل بي‌طرفي مثبت در سياست خارجي تركمنستان و تحليل دلايل اتخاذ اين جهت‌گيري، به مطالعه تحولات عملي سياست خارجي اين كشور پرداخته، بررسي كند كه سرشت اين تحولات چه بوده است. اين مقاله نشان مي‌دهد كه اصول سياست بي‌طرفي مثبت تركمنستان در طول دوره مورد‌بحث ثابت بوده و آنچه تغيير پذيرفته، رويه‌هاي عملي و تاكتيك‌هاي مورد استفاده در سياست خارجي اين كشور است.

The general orientation of the Turkmenistan’s foreign policy in the post-Soviet era is known as “Positive Neutrality”. On this basis, it is expected that this country stays out of the military alliances and wars, while showing an active cooperation in the international arena and in relation to the other countries. The principles of Turkmenistan’s positive neutrality which has been approved by the United Nations in 1995, also suggest that Turkmenistan, as a full member of the international community, should demonstrate an active presence in various international fields, while observing the principles of neutrality in its foreign policy. Despite the clear nature of the principle of “positive neutrality”, practical aspects of Turkmenistan’s foreign policy have experienced many ups and downs and have gone through several changes. This article tries to analyze the nature of the “positive neutrality” principle in Turkmenistan’s foreign policy and the reasons for adopting such an orientation. At the same time, it seeks to study the practical developments of Turkmenistan’s foreign policy and analyze the nature of these developments. This article shows that the principles of Turkmenistan’s “permanent neutrality” have been stable during the period under discussion, and what have changed, are the operational procedures and the tactics in use of this country’s foreign policy.