مشابهاتِ حماسۀ ارمنيِ دلاورانِ ساسون و شاهنامه

The Armenian Epic (Heroś of Sâson) and Shâhnâme

حماسۀ دلاوران ساسون مهم ترین و معروف ترین اثر حماسیِ ارمنیان است كه به رغمِ تأخّرِ زمانِ تدوینِ مكتوب آن (سدۀ شانزدهم میلادی) ظاهراً سابقۀ هزار و صد ساله دارد و چندین سده به صورت شفاهی نقل می شده است. این اثر در چهار بخش به سرگذشت و روایاتِ چهار نسل از پهلوانان شهرِ ارمنیِ ساسون با نامهای ساناسار و باغداسار، مهر، داوید و مهرِ كوچك می پردازد. میان داستانهای این متن و شاهنامۀ فردوسی حدّاقل بیست و هشت بن مایه و مضمونِ مشترك و مشابه دیده می شود كه عبارت است از: 1. آب چشمۀ مقدّس 2. آزمایش خردِ كودك 3. آزمون ازدواج 4. اسب مخصوصِ پهلوان 5. الگوی چند خان 6. بازوبندِ محافظ 7. بسیارخواریِ پهلوان 8. پانزده سالگی و بلوغ 9. پهلوان بانو 10. پیشگامی دختر در عشق ورزی 11. تن شویی در خون 12. خودكشیِ همسر پس از مرگ شوهر 13. دیو سپید 14. رزم افزارِ ویژۀ پهلوان 15. رشد سریع پهلوان 16. روییدن گل از خون 17. رویین تنی 18. فرو رفتن پای پهلوان در زمین 19. قدرت نمایی با فشردن دست 20. كام خواهی نامشروع 21. كشاندنِ زن، پهلوان را به سرزمین خویش 22. كشته شدن پهلوان به نیرنگ نزدیكان 23. نبرد پدر و پسر 24. نبرد پهلوان با اژدها و رهانیدنِ دختر 25. نبرد پهلوان با دیو در غار 26. نژاد آبیِ پهلوان 27. نعرۀ سهمناك 28. نوشیدن خون دشمن. به استناد قراینی مانند پیشینۀ طولانیِ نفوذِ نامها و داستانهای شاهنامه ای در ارمنستان و آشنایی ارمنیان با حماسۀ ملّی ایران، ذكر نام دیو سپید در حماسۀ ارمنی، مشابهاتِ جزئیِ داستان داوید و مهر در این حماسه با رستم و سهرابِ شاهنامه و... احتمال دارد برخی از موضوعات و عناصرِ داستانیِ روایات ارمنی در فاصلۀ مرحلۀ تكوین و تدوینِ كتبی آنها از شاهنامه تأثیر پذیرفته باشد.

The most important and well- known epic of Armenian is the legend of Sasonś heroes. This epic has been compiled and written in the 16 th century but it has been told orally since 11th century. This epic is divided into four parts narrating the story of four generations of the heroes of Armenian city, Sason. Comparing tales of this text with Shâhnâme, one can vividly see that there exist minimum twenty- eight similar and common motifs including: 1. Holy water spring 2.experiment of infants intellect 3.test of marriage 4.heroś special horse 5. model of multi-stages 6. protecting armlet 7.gluttony of hero 8.puberty at 15 9.heroine 10.initation of making love by girls 11. ablution in blood 12. Wife`s suicide after her husbands death13.white demon 14.heros special weapon 15. heroes fast development 16. growth of flower out of blood 17. invulnerability of the hero18. the heroes foot going deep into the ground. 19. show of power through handshake 20. illicit coitus 21.luring of the heroes wife into the ones country 22. killing of hero by relatives.23. father and son battle 24. heroes dragon fight to save the lady. 25. heros battle with demon in cave 26. aquatic heroes 27. dreadful cry 28., and drinking the enemies` blood.