فردوسي و گفتمان مدرن ايراني (شاهنامۀ فردوسي و نقش آن در تكوين هويت ملي ايرانيان در دورۀ معاصر)

Ferdowsi and the Modern Discourse of Iran (Shahname and its Role in Establishment of Iranian Identity in Contemporary Period)

با شكست سپاه ایران از سپاه روس باب آشنایی ایرانیان با غرب گشوده می¬شود و گفتمان مدرن (تجدد) به جای گفتمان پیشامدرن (سنت) می¬نشیند. نتیجۀ این دگرگونی طرد بسیاری از هنجارهای رایج گذشته و نفی بسیاری از بزرگان پیشین است. نه تنها هنجارهای سیاسی (نابرابری انسان¬ها و ...) و ادبی (لزوم وزن و قافیه و ...) طرد می¬شوند، بلكه به بسیاری از شاعران نام آشنا (سعدی، مولوی و ...) نیز روی خوشی نشان داده نمی-شود. تنها استثنا فردوسی و اثر او شاهنامه است كه علی رغم تناقضاتش با هنجارهای گفتمان مدرن تجلیل می-شود. اصلی¬ترین دلیل این بزرگداشت ـ كه اوج آن را در برگزاری كنگرۀ هزارۀ فردوسی می¬بینیم ـ شكل-گیری دولت مدرن ملی (دولت ـ ملت) و ایدئولوژی ناسیونالیسم به عنوان ایدئولوژی تثبیت كنندۀ دولت ملی مدرن در عصر مشروطه و به خصوص حكومت پهلوی (پدر و پسر) است. تشكیل دولت ملی ـ كه هم روشنفكران مشروطه و هم پهلوی¬ها به دنبال آن بودند ـ نیاز به زمینه¬هایی چون تاریخ، زبان و سرزمین مشترك (عناصر اصلی ملت سازی) داشت؛ عناصری كه بسیاری از آن ها در شاهنامۀ فردوسی بیش از هر اثر دیگری انعكاس پیدا كرده است؛ دلیل نكوداشت فردوسی را باید در همین مسئله جستجو كرد.

When the army of Iran was defeated by Russian army, Iranians began to know the western culture and thoughts and so the pre modern discourse was replacedby the modern discourse. The result of this revolution was ignorance of normal rules of past and important people. In this period some diplomatic and literary rules were rejected, and some famous poets as Sadi and Molavi were credited too. Just Ferdowsi and his work, Shahname, in despite of the discrepancies with modern discourse, were glorified. The most important reason of this glorification is establishment of a national and modern government that nationalism was making is steady. And Pahlavies (the father and son) were supporting. A national government needed somfondations such as the same history, language and country. These are the elements of a national system seen mostly in Shahname than the other works. So in this period Ferdowsi and his Shahname were glorified.