بررسي تاثير تاريخ‏هاي مختلف كاشت ريشه‎چه و برداشت بذر بر روي كميت و كيفت بذر رقم شيرين چغندرقند

Effects of different steckling planting dates and seed harvest times on quantity and quality of Shirin cultivar’s seed

به منظور تعيين زمان مناسب كاشت ريشه‎چه و برداشت بذر چغندرقند، ريشه‎چه‎هاي رقم شيرين در قالب كرت‏هاي يك بار خرد شده بر پايه بلوك‏هاي كامل‏تصادفي با چهار تكرار در سال‏هاي زراعي 1383 تا 1384در مزرعه آلاروق اردبيل كشت شد. عامل تاريخ‏كاشت در چهار سطح از 15 اسفند با فواصل زماني 15 روز به كرت‏هاي اصلي و زمان برداشت با چهار سطح 15، 30، 45 و 60 روزه به كرت‏هاي فرعي انتساب داده شد. توضيح اين كه شروع اولين برداشت 15 روز پس از پس از 50 درصد گل‎دهي بوده است. نتايج نشان داد بيشترين تعداد ساقه اصلي (7/2 عدد) و شاخه فرعي (4/42 عدد) به ترتيب مربوط به تاريخ كاشت دوم و اول بود. ارتفاع بوته از 03/128 سانتي‌متر در تاريخ كاشت اول به 5/106 سانتي‌متر در تاريخ كاشت چهارم كاهش يافت. وزن خشك كل بوته در تاريخ كاشت اول، دوم، سوم و چهارم به ترتيب 6/389 ، 14/409 ، 9/344 و 9/300 گرم بود. بيشترين عملكرد بذر خام و ضريب استحصال بذر استاندارد در تاريخ كاشت اول به‎دست آمد. تاريخ برداشت روي عملكرد بذرخام، اندازه بذر و درصد پوكي اثر معني‏دار داشت. هم چنين نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد بذرخام 8/2735 كيلو گرم در هكتار و درصد بذرهاي با اندازه 5/4-5/3 ميلي‌متر غربال گرد (با 3/36 درصد) از تيمار برداشت سوم بدست آمد تاريخ برداشت اول از بيشترين درصد پوكي (2/17) برخوردار بود. توصيه مي‎شود ريشه‎چه چغندرقند در اولين فرصت (قبل از فروردين) كشت و بذر حداقل 45 روز پس از 50 درصد گل دهي برداشت شود.

In order to determine of the proper sowing date of steckling (rootlet) and harvesting date of seed, an experiment was conducted in Ardabil Agricultural Research Station (Alarough) in 2004- 05 growing season in split-plot in randomized complete block design arrangement with four replications. Four different planting dates viz. 5th March, 20th March, 4th April and 19th April– were allocated to the main plot and four harvest dates viz. 15, 30, 45 and 60 days to the subplots. The first harvest was conducted 15 days after 50% flowering to the subplots. Results showed that the maximum number of main stems (2.7 per plant) and lateral stems (42.4 per plant) were recorded on first and second planting dates, respectively. The plant height reduced from 128.03 cm (first planting) to 106.50 (4th planting). The highest raw seed yield and coefficient of standard seed extraction was achieved at the first planting date. The harvest date had a significant effect on raw seed yield, seed size and the percent of the empty seed. Also, the results showed that the highest raw seed yield (2735.8 kg/ha) and the percent of seeds with the size of 3.5- 4.5 mm (36.3%) was obtained from the 3rd harvesting date. The first harvesting date had the highest percent of the empty seed (17.2%). It is recommended that the beet steckling to be planted at the first possible date (in March) and the seed to be harvested at least 45 days after 50% flowering.. The total plant dry weight on first, second, third, and fourth planting dates were 389.6, 409.14, 344.9 and 300.9 g/plant, respectively. Among harvest dates, harvest at 45 days after flowering led to significant increase in plant dry weight, seed dry weight and seed yield (2735.8 kg/ha). Seeds harvested at 15 days after flowering had 60% of a normal seed size which was less than 3.5 mm (unusable) compared with seeds harvested at 45 days after flowering. Also, the highest rate of unfilled seed (%17.2) was obtained on the first seed harvest date.