خراسان در شاهنامه

Khorasan in Shahnameh

خراسان بزرگ از پيشينه تاريخي كهني در تاريخ ايران برخوردار است و با مطالعه در منابع نوشته شده در خصوص اين سرزمين در تاريخ قبل و بعد از اسلام، مي توان به جايگاه و اهميت ويژه اين سرزمين در تاريخ ايران و ملل همجوار پي برد. يكي از اين منابع، شاهنامه فردوسي است. با بررسي اين اثر عظيم، چگونگي اوضاع خراسان در ازمنه قديم را درخواهيم يافت و قدمت اين سرزمين هر چه بيشتر بر ما آشكار خواهد شد. در شاهنامه خراسان در دوره هاي تاريخي و اساطيري وجود دارد، خراسانِ شاهنامه، خراسانِ باستاني و داستان هاي گذشته است. خراسانِ شاهنامه، خراسانِ حماسه ها و اسطوره هاست كه در برابر توران مقاوم و استوار بوده است. تاريخ اين سرزمين، همواره صحنه كشمكشها و درگيريها با اقوام مهاجم بوده و در شاهنامه از آنها با نام تورانيان ياد شده و بارها نبرد ايرانيان با اين دشمنان ديرپاي به تصوير درآمده است. طبيعي است كه در نتيجه اين درگيريها گاه جابهجايي و تغييراتي در خطوط و قلمرو مرزي رخداده باشد. در اين مقاله سعي بر آن است كه چگونگي يادكرد فردوسي از خراسان و شهرهاي درج شده در شاهنامه مورد كنكاش قرار گيرد و با بررسي اين شهرها، مي توان اوضاع خراسان را در دوره هاي گوناگون از دوران اساطيري و باستان گرفته تا دوره اسلامي مورد بررسي قرار داد.

The big Khorasan enjoys the ancient historic background in the history of Iran. By the study of written sources in the field of this territory before and after Islamic period, the place and special importance of this land in Iran history and the neighboring nations can be discovered. One of these reliable sources is the Shahnameh Ferdowsi. By the study of this magnificent work, the manner of the circumstances of Khorasan in the ancient times will be found and the past records of this territory will be manifested more clearly to us. It is said in Shahnameh-e Khorasan that in the historic and legendary periods, the Khorasan-e Shahnameh is the ancient Khorasan and the past narratives. The Khorasan in Shahnameh is the Khorasan of epic and myths that has been resistant and firm against the Turan. The history of this land has always been the scene of contentions and struggles from invading tribes and they has been called as Turanian and in many times the Iranian battles with this permanent enemies has been portrait in Shahnameh. It is very natural that as the consequences of this conflicts in some periods of time, replacements and interchanges in lines and borderlines has been occurred. This paper attempts to study the circumstance of Ferdowsi’s recitals from Khorasan and the mentioned cities in Shahnameh and by examination of these cities, the situation of Khorasan in different periods from the mythological and ancient times to the Islamic era can be investigated. Key Words: Khorasan, Shahnameh, Mythical age, Ancient period, Islamic era.