مطالعه انتقال مجدد مواد ذخيره‌اي از اندام‌هاي هوايي در ده ژنوتيپ هگزاپلوييد گندم تحت شرايط نرمال و تنش رطوبتي انتهايي

A Survey on Reserve Remobilization from Different Aerial Organs in 10Common Wheat Genotypes (Tiriticum aestivum L.) Under With and Without Drought Stress Conditions

طی دو آزمايش جداگانه در سال زراعی 88-87 تعداد 8 ژنوتيپ پيشرفته گندم با تيپ‌های رشدی زمستانه و بينابين، تحت شرايط نرمال آبياری و تنش خشكی انتهايی، در مقايسه با رقم شهريار و لاين C-80-4 جهت بررسی عملكرد و سهم انتقال مجدد ماده خشك از اندام‌های هوايی، در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی در سه تكرار مورد ارزيابی قرارگرفتند. بيشترين ميزان ماده خشك انتقالی به دانه(DMT)، در شرايط تنش رطوبتی مربوط به ژنوتيپ‌های 6 و 10 بود در حالی كه كمترين ميزان ماده خشك انتقالی در شرايط نرمال و در رقم شهريار، لاين C-80-4 و ژنوتيپ‌های 3 و 7 ديده شد. بيشترين و كمترين كارايی انتقال مجدد (RE) به ترتيب از ژنوتيپ 6 تحت شرايط تنش رطوبتی و ژنوتيپ 7 تحت شرايط نرمال به دست آمد، هم‌چنين ژنوتيپ‌های 6 و 10 در شرايط تنش رطوبتی، بدون تفاوت آماری بيشترين سهم از ماده خشك انتقال يافته (CPAAG) از كل گياه به دانه را به خود اختصاص دادند، در حالی كه ژنوتيپ 7 كمترين مقدار از اين پارامتر را در شرايط نرمال داشت. در مجموع ميزان، كارايی و سهم ماده خشك انتقال يافته از اندام‌های هوايی گياه، در شرايط تنش، بيش از شرايط نرمال می‌باشد كه می‌تواند ناشی از كاهش فتوسنتز، به واسطه بسته شدن روزنه‌ها و عدم تبادلات گازی باشد. كمترين درصد افزايش ميزان، كارآيی و سهم ماده خشك انتقالی نسبت به شرايط غيرتنش مربوط به تيمارهای شاهد (شهريار و C-80-4) بود در حالی كه سه لاين خواهری 4،5، 6 و ژنوتيپ 10 بالاترين درصد افزايش را نشان دادند و به نظر می‌رسد اين لاين‌های اميد بخش بتوانند در شرايط تنش انتهايی در اقاليم سرد كشور، نتيجه رضايت‌بخش‌تری را حاصل نمايند

In order to determination the effect of amount, efficiency and contribution of dry matter translated from different aerial organs, on grain yield in advanced wheat genotypes under normal and water stress after anthesis, an experiment carried out at agricultural and natural resources research station of Ardabil in 2008-2009. Eight advanced winter and facultative wheat genotypes compare with Shahriyar and C-80-4 were evaluating in two separated experiment under normal irrigation and after anthesis drought stress condition in a randomized complete block design with three replications. There were observed significantly differences among genotypes in term of remobilization parameters such as amount, efficiency and contribution dry matter on grain yield in both of normal and water stress experiments after anthesis stage. There were observed significantly interaction effects at almost of remobilization parameters between genotypes and water levels. The genotypes with 6 and 10 without different significant have the highest amount of dry matter translated to grain (10.2 and 10.4, respectively) under water stress condition, while there were observed the lowest value of this parameter under drought stress in genotypes with Shahriyar, C-80-4, 3 and 7. Maximum and minimum efficiency in DMT were obtained by genotype 6 in stress condition and genotype 7 under normal condition, also the genotypes with 6 and 10 without different significant had the highest contribution of dry matter translated total, whereas the lowest value of this parameter belonged to 7 genotype which obtained under normal condition. Lowest increasing percent for amount, efficiency and contribution of Dry Matter Translated related to Shahriyar and C-80-4 and highest increasing percent obtained from 4, 5, 6 and 10 Those are satisfactory for cold climates of Iran in terminal drought stress.