تحليل عوامل موثر بر هم‌گرايي تجاري ايران با بلوك‌هاي منطقه‌اي منتخب (كاربرد يك مدل جاذبه)

تحليل عوامل موثر بر هم‌گرايي تجاري ايران با بلوك‌هاي منطقه‌اي منتخب (كاربرد يك مدل جاذبه) اميررضا سوري* تاريخ دريافت: 15/7/1391 تاريخ پذيرش: 31/6/1393 چكيده طولاني شدن فرآيند جهاني شدن، كشورهايي را كه خواهان تحقق آزادسازي در آن قالب نبودند بر آن داشت تا به منطقهگرايي به‌عنوان راهحلي براي تجارت خارجي خود روي آورند، زيرا آزادسازي به شيوه منطقه گرايي كم‌هزينه تر و قابل دسترس تر از طريق جهاني شدن است. مطالعه حاضر به دنبال تحليل عوامل موثر بر هم‌گرايي اقتصادي ايران با گروههاي منطقهاي EU، D8، OIC، ECO، GCC و ASEAN با استفاده از داده هاي تلفيقي دوره 2009-1995 مبتني‌بر رويكرد پانل پويا و به‌كارگيري روش GMM است. براي توضيح تجارت متقابل بين ايران و كشورهاي طرف تجاري با بازبيني مطالعات جديد انجام شده با تصريح جديدي مدل جاذبه مورد استفاده قرار گرفته است. براساس يافته هاي پژوهش جريان تجاري ايران از فرضيه ليندر (Linder) مبني‌بر وجود رابطه مثبت بين تجارت متقابل و هم‌گرايي درآمدها پيروي مي‌كند. همچنين نتايج برآورد مدل نشان مي دهد، اندازه اقتصادي، درآمد سرانه و سرمايه گذاري مستقيم خارجي آثار معنادار، مستقيم و مسافت اثر معنادار، اما معكوس بر جريان تجاري ايران با بلوك هاي منطقه اي مورد بررسي دارد. طبقه‌بندي :JEL F14, F15. كليدواژه ها: تجارت متقابل، بلوك‌هاي منطقه‌اي، هم‌گرايي درآمدي، داده‌هاي پانل پويا.

An Analysis of the Effective Factors on the Iran’s Trade Convergence with the Selected Regional Blocks )Application of a Gravity Model) Amir Reza Soori Date Received: 6 Oct 2012 Date Accepted: 21 Sep 2014 Abstract The long time passed since the commencement of globalization process has caused those countries who were not seeking achievement of a free market within the framework globalization to take benefit from regional-orientation as a solution for their foreign trade, as regional-oriented free market, is both cheaper and more accessible than globalization. This study tries to analyze the factors affecting the Iran economic convergence with the EU, D8, OIC, ECO, GCC, and ASEAN by using data over the period 1995-2009 based on the dynamic panel approach and the GMM method. In order to explain the bilateral trade between Iran and its trading partners, a gravity model has been used through revising the recent studies with a new emphasis. Based on the study findings, the Iran’s trade flow follows the Linder theory based on existence of a positive relationship between bilateral trade and income convergence. Meanwhile, the model estimations indicate that the economic size, income per capita and direct foreign investment have significantly direct effects on Iran’s bilateral trade flows with the selected regional blocks, while the distance has significantly affected such trade relations reversely. JEL Classification: F14, F15. Keywords: Bilateral Trade, Regional Blocks, Income Convergence, Dynamic Panel Data.