بررسي تناسب محيطي شهرستان تربت حيدريه براي كشت چغندرقند با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي

Assessment of environmental suitability for sugar beet planting in Torbat-e- Heydarieh city using Geographic Information System (GIS)

هدف اصلي اين مطالعه، تعيين نواحي مستعد كشت چغندرقند با توجه به برخي متغيرهاي اصلي موثر در آن مي‌باشد. داده‎هاي اقليمي موردنياز، از اداره كل هواشناسي خراسان‎رضوي كه در ايستگاه‌هاي منطقه جمع‎آوري شده بود براي دوره 1388-1377 اخذ شد. جهت تهيه نقشه سطوح ارتفاعي، شيب، جهت شيب و TIN از نقشه‎هاي توپوگرافي سازمان نقشه‎برداري كشور با مقياس 1:250000 استفاده گرديد. نقشه پوشش گياهي و كاربري اراضي از نقشه‎هاي قابليت اراضي در مقياس 1:250000 موسسه تحقيقات خاك و آب كشور استخراج گرديد. از سامانه اطلاعات جغرافيايي به منظور رقومي سازي و تهيه نقشه ها بهره‎برداري شد. پس از تشكيل پايگاه اطلاعات فضايي منطقه، با استفاده از نرم افزار ARCGIS اطلاعات توصيفي نقشه‌ها به آن‌ها اضافه شد. سپس با توجه به اقليم موردنياز محصول چغندرقند و با استناد به نظر كارشناسان بر اساس يك مدل تصميم‎گيري سلسله مراتبي، وزن پارامتر و اهميت هريك از لايه ها با استفاده از نرم-افزارEXPERT CHOICE تعيين گرديد. در نهايت با عمليات همپوشاني وزني در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) پهنه‎بندي عرصه‎هاي مستعد كشت چغندرقند در منطقه انجام گرديد. در بين معيارهاي تصميم‎گيري نيازآبي و بارش موثر مهم‌ترين عوامل تعيين گرديدند. نتايج حاصل از نقشه نهايي پهنه‎بندي نشان داد كه61/59 درصد مساحت شهرستان معادل 82/3745 كيلومتر مربع از قابليت خيلي خوبي براي كشت چغندرقند برخوردار مي‌باشد و حدود 49/24 درصد از مساحت شهرستان نيز فاقد استعداد زراعي براي كشت اين محصول مي‌باشد. مناطق دشت رخ و بخش كدكن در شمال شهرستان تربت حيدريه به عنوان مستعدترين مناطق و پس از آن دشت مركزي به عنوان منطقه مناسب مشخص شدند.

This study aimed to determine the prone areas for sugar beet planting with regards to their major effective factors. Climatic data of 1998-2009 period were obtained from the local stations of Khorasan Razavi Meteorological Bureau. The topographic data including altitude, slope, slope direction, and TIN layers were extracted from 1:250000 topographic maps of Cartographic Organization, Iran. The land use and vegetation land cover maps were prepared from 1:250000 maps of National Soil and Water Research Institute. The Geographic Information System (GIS) was used for numerical calculation and map drawing. After the spatial geo-database of the region was developed, the descriptive data of the maps were added to it using the ARCGIS software. Then, with regards to the climate needed by sugar beet and based on the views of the experts, each layer weight and its importance in Analytic Hierarchy Process (AHP) was determined using Expert Choice software. Finally, through overlay analysis in GIS the potential, cultivated areas for sugar beet cultivation were classified. Results of the final zoning maps showed that 59.61% of Torbat- e- Heydarieh area (3745.82 Km-2) has a great potential for sugar beet planting and about 24.49% of the areas were not suitable for planting of the crop. Among agricultural regions, Rokh hill and Kadkan region (north of Torbat- e- Heydarieh) were highly suitable for sugar beet planting followed by Markazi plain.