مقايسه تركيبات شيميايي اسانس جمعيت‎هاي آويشن كوهي (Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.) ايران

Comparison of Essential Oils Composition in Iranian Populations of Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen.

مقدمه: آويشن كوهي Thymus Kotschyanus Boiss. & Hohen.)) يكي از گياهان دارويي بومي ايران است كه در مناطق وسيعي از مازندران، گيلان، آذربايجان، كردستان و تهران مي‌رويد. هدف: هدف از اين مطالعه، شناسايي ميزان اسانس و تركيبات شيميايي آن در 15 جمعيت‎ آويشن كوهي ايران بود. روش بررسي: ميزان اسانس و تركيبات شيميايي آن در 15 جمعيت آويشن كوهي كه از مناطق مختلف جمع‌آوري شده بودند در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار مورد بررسي قرار گرفتند. اندام هوايي جمعيت‌ها در مرحله گلدهي كامل برداشت شدند و اسانس‌گيري با دستگاه كلونجر انجام و جهت تجزيه نمونه‌هاي اسانس و اندازه‌گيري دقيق تركيبات از دستگاه‌هاي GC و GC/MS استفاده شد. نتايج: نتايج نشان داد جمعيت‎هاي مختلف آويشن كوهي از نظر ميزان اسانس داراي تفاوت معني‎داري در سطح آماري يك درصد بودند. به طوري كه بيشترين ميزان اسانس مربوط به جمعيت‌هاي تهران، آذربايجان غربي (1) و آذربايجان غربي (4) و بالاترين درصد تيمول در اسانس متعلق به جمعيت كردستان (1) به ميزان 42/40 درصد بود. همچنين بالاترين ميزان كارواكرول اسانس به ترتيب در جمعيت كرمان به ميزان 08/33 درصد و جمعيت زنجان (3) به ميزان 49/30 درصد يافت شد. به غير از تركيب كارواكرول، جمعيت‌هاي آويشن كوهي از نظر ساير تركيبات مورد مطالعه نيز داراي تفاوت معني‌داري (01/0 p?) بودند. به هرحال در مجموع 23 تركيب شيميايي در اسانس جمعيت‌ها شناسايي شد كه عمده آنها به ترتيب كارواكرول، تيمول، 1 و 8- سينيول، اورتوسايمن، كارواكرول متيل اتر، زد- كاريوفيلن، كامفر و لينالول بود. نتيجه‎گيري: اگرچه جمعيت‌هاي آويشن كوهي مورد مطالعه در شرايط اكولوژيكي و زراعي يكسان كشت شده بودند ولي از نظر تركيبات فيتوشيميايي تفاوت معني‌داري نشان دادند كه اين مساله ممكن است ناشي از عوامل ژنتيكي باشد.

Background: Thymus kotschyanus Boiss. & Hohen. is an Iranian medicinal plants that grows in different areas of Iran such as Mazandaran, Gilan, Azarbayejan, Kurdistan and Tehran. Objective: The objective was to identify the essential oil content and composition in 15 Iranian populations of T. kotschyanus. Methods: The essential oils content and composition of 15 Iranian populations of T. kotschyanus were studied in a randomized complete block design (RCBD) with three replications. The aerial parts of thyme populations were harvested in the full blooming stage. The essential oils contents were obtianed by clevenger apparatus. For accurate measurement of the essential oils compounds, the oil samples analyzed by gas chromatography (GC) and gas chromatography coupled to mass spectrometry (GC–MS). Results: The results showed that the populations of T. kotschyanus had significant (p < 0.01) differences in respect of essential oil contents. The highest essential oil content was found in the populations of Tehran, East Azarbayjan-I and East Azarbayjan-IV. The maximum thymol content was identified in the Kordestan-I population (40.42%) and the highest content of carvacrol was related to Kerman (33.08) and Zanjan-III (30.49%) populations, respectivily. Also, the thyme populations had significantly (p < 0.01) differences in essential oil compositions except of carvacrol. Generally, 23 compounds in the essential oils were identified. The main constituents were carvacrol, thymol, borneol, 1.8-cinole, cymne (ortho(, carvacrol methyl ether, (z)caryophyllene, camphor, and linalool. Conclusion: Although, the populations of T. kotschyanus were planted in the same ecological and agronomical conditions, they had significant differences in terms of phytochemical traits, which probably could be due the genetic factors. Keywords: Thymus kotschyanus, Essential oils, Phytochemical variation