مقايسه تاثير اسيد سولفورو و اسيد سولفوريك بر خصوصيات كيفي خاك و رشد گياه سويا

Effect of Sulfurous and Sulfuric Acids on Soil Properties and Growth of Soybean

در فرايند پالايش منابع عظيم سوخت هاي فسيلي در ايران، سالانه مقادير زيادي گوگرد توليد مي شود كه بخش عمده آن براي توليد اسيد سولفوريك مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اسيد سولفوريك بطور موفقيت آميزي در اصلاح خاك هاي آهكي كاربرد دارد. براي مقايسه اثر بخشي اسيد سولفورو (حاصل از دستگاه گوگردسوز توليدي موسسه تحقيقات خاك و آب) با اسيد سولفوريك در خصوصيات كيفي آب آبياري، خاك و رشد گياه، آزمايشي گلداني در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تيمار و در سه تكرار در سال 1391 اجرا گرديد. تيمارهاي آزمايشي شامل شاهد (آب آبياري با 6/7= pH)، آب اسيدي حاصل از اسيدسولفوريك (آب آبياري با 6 = pH) و آب اسيدي حاصل از اسيدسولفورو (آب آبياري با 6 = pH) بود. بررسي تاثير تيمارها بر خصوصيات شيميايي خاك و رشد گياه در دو آزمايش جداگانه انجام شد. براي بررسي تاثير تيمارها بر خصوصيات خاك، ابتدا خاك گلدان هاي 8 كيلوگرمي با اعمال تيمارهاي مذكور در هفت نوبت به رطوبت ظرفيت مزرعه (FC) رسيده و هوا خشك گرديد. پس از هفت نوبت آبياري، برخي خصوصيات شيميايي خاك (از جمله pH, EC, OC, P, K, Mn, Fe, Zn, Cu) اندازه گيري شد. سپس براي بررسي تاثير تيمارها بر رشد گياه در خاك-هاي مذكور سويا كشت گرديد. برخي پارامترهاي رشد از قبيل سبزينگي برگ، ارتفاع بوته، وزن خشك اندام هوايي و عناصر غذايي برگ اندازه گيري شد. نتايج نشان داد كه تاثير تيمارهاي آزمايشي قبل از كشت گياه بر كربن آلي و pH خاك ناچيز بود اما مقادير شوري، غلظت پتاسيم، فسفر و عناصر كم مصرف خاك نسبت به تيمار شاهد اختلاف معني داري نشان داد. تاثير تيمارهاي آزمايشي با كشت گياه نشان داد كه غلظت عناصر نيتروژن و پتاسيم برگ نسبت به تيمار شاهد اختلاف چنداني ندارد اما اين اختلاف در مورد عناصر غذايي كم مصرف در سطح آماري 5% معني دار بود. با توجه به نتايج اين آزمايش، مي توان گفت كه تاثير اسيد سولفورو در آب آبياري با 6=pH بر روي خاك، مشابه تاثير افزايش اسيد سولفوريك در آب آبياري است و مصرف آب اسيدي سبب افزايش غلظت آهن، روي، فسفر و منگنز در گياه سويا شده است.

The annual production of sulfur is high in Iran because the country has large resources of fossil fuels and sulfur is a byproduct of oil refining. Most of the produced sulfur is used in the production of sulfuric acid. Sulfuric acid (H2SO4) has been successfully used for reclamation of calcareous soils. This experiment was conducted in 2011 in a completely randomized block design with three replications and three treatments to compare the efficiency of sulfurous acid with sulfuric acid in water and soil quality and plant growth. The treatments included control (without use of acidic water pH=7.6), and two acidic waters made by sulfuric acid and sulfurous acid (both with pH=6). To evaluate the effect of treatments on soil chemical properties, soil moisture of the pots was raised to field capacity moisture content and was air dried. After seven irrigations, certain soil properties such as pH, EC, OC, P, K, Mn, Fe, Zn, and Cu were determined. Then, soybeans were planted. During cultivation, irrigation (according to treatments) was performed by acidic waters. Some growth parameters such as leaf color, plant height, dry weight of stems and leaves, and leaves nutrients were measured. The data were analyzed with SAS software and charts were drawn by EXCEL. The results showed that pH of irrigation water was reduce from 7.2 to 5.5 by injecting SO2. The effect of treatments on soil organic carbon (OC) and soil pH were negligible. But, the amount of salinity, potassium, phosphorus and micronutrients had significant differences with the control treatment. The effect of treatments on soybean leaves showed that the concentration of nitrogen and potassium were not significantly different between the treatments. But the concentrations of the leaves micronutrients (Fe, Zn, and Mn) were significantly different from the control treatment. The effects of sulfurous acid with pH=6 were almost similar to that of the sulfuric acid with pH=6 in irrigation water. Use of acidic water increased Fe, Zn, P, and Mn in soy bean.