پديد آورندگان :
بوستاني، حميدرضا نويسنده دانشجوي دكتري دانشگاه شهيد چمران اهواز و كارشناسي ارشد سابق دانشگاه شيراز , , رونقي، عبدالمجيد نويسنده استاد دانشگاه شيراز ,
چكيده فارسي :
براي درك زيست فراهمي و تحرك عناصر غذايي در خاك هاي تيمار شده با لجن فاضلاب، اطلاع از شكل هاي شيميايي عناصر، ضروري است. به منظور مطالعه اثر كاربرد لجن فاضلاب و نوع بافت خاك بر شكل هاي شيميايي و زيست فراهمي روي در خاك و همچنين غلظت روي در گياه ذرت، آزمايشي به صورت فاكتوريل در شرايط گلخانه اي در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. تيمارها شامل پنج سطح لجن فاضلاب (1، 2، 4 و 8 درصد وزني) و دو بافت خاك (شني و لوم رسي) بودند. از روش عصاره گيري دنباله اي اسپوزيتو و همكاران براي تعيين شكل هاي شيميايي روي در خاك استفاده شد. براي مقايسه زيست فراهمي روي در دو بافت مورد مطالعه از روش شاخص تفكيك كاهش يافته استفاده شد. نتايج نشان داد كه در دو بافت خاك با افزايش سطوح لجن فاضلاب، غلظت روي در اندام هوايي گياه ذرت، به طور معني-داري افزايش يافت. ترتيب شكل هاي شيميايي روي در تيمار شاهد و تيمار هاي لجن فاضلاب در بافت شني به صورت: تتمه > كربناتي > آلي > جذب سطحي و در بافت لوم رسي به صورت: تتمه > كربناتي > جذب سطحي بود. بر اثر كاربرد لجن فاضلاب به ترتيب شكل هاي كربناتي، جذب سطحي و تتمه روي در بافت لوم رسي و در بافت شني به ترتيب شكل-هاي جذب سطحي، كربناتي، آلي وتتمه، بهترين رابطه رگرسيوني (بيشترين ضريب تبيين) را با غلظت روي در اندام هوايي گياه ذرت نشان دادند. بر اساس شاخص تفكيك كاهشي محاسبه شده، زيست فراهمي روي در تيمار شاهد و همه سطوح لجن فاضلاب، در بافت شني بيشتر از بافت لوم رسي بود. در بافت شني با افزايش سطوح لجن فاضلاب زيست فراهمي روي به طور چشمگيري افزايش يافت در حال كه در بافت لوم رسي چنين روندي مشاهده نشد. بطوركلي، اثر كاربرد لجن فاضلاب بر زيست فراهمي و شكل هاي روي در بافت هاي مختلف خاك و ارتباط اين شكل ها با غلظت اين عنصر غذايي در ذرت متفاوت بود كه بايستي در مديريت و كاربرد لجن فاضلاب در نظر گرفته شود.
چكيده لاتين :
To understand nutrient elements mobility and bioavailability in soils treated with sewage sludge, it is essential to know their chemical forms. To study the effect of sewage sludge application and soil textural classes on chemical forms and bioavailability of zinc (Zn) in two textural classes of a calcareous soil, and the relationship between soil Zn and its concentration in corn (Zea mays L.), a factorial experiment was carried out in a completely randomized design (CRD) with three replications under greenhouse condition. Treatments included five sewage sludge levels (0, 1, 2, 4, and 8 w/w) and two soil textural classes (sandy and clay loam). Sequential extraction procedure of Sposito et al. (1982) was used to determine the chemical forms of Zn in soil. Reduced partitioning index (IR) was employed to compare Zn bioavailability in the two soil textural classes. Results indicated that in both soil textures, Zn concentration in corn shoot increased significantly with increasing sewage sludge levels. In sandy soil, chemical forms of Zn in sewage sludge treated samples and the control treatment were in the order of: residual > carbonatic > organic > adsorbed and in clay loam texture were as: residual > carbonatic > adsorbed. In clay loam texture treated with sewage sludge, good correlations were observed between Zn concentration in corn shoot with carbonatic, adsorbed and residual forms and in sandy texture these relationships were significant for adsorbed, carbonatic, organic, and residual. Based on the calculated IR, bioavailability of Zn in sandy texture, in both the control and all sewage sludge treated samples were higher than those of clay loam texture. In sandy texture, increasing sewage sludge levels increased Zn bioavailability; however, this trend was not observed in clay loam texture. In general, influence of sewage sludge application on Zn chemical forms and its bioavailability and the relationships between these forms and Zn concentration in corn plant was different for the studied soil textural classes, which should be considered in the management and application rates of sewage sludge.
