تبيين جايگاه مسجد جامع يزد در ايجاد حس مكان و هويت به فضاي كالبدي شهر

Explaining the Role of the Jame Mosque of Yazd in Creating a Sense of Place & Identity to Urban Space

در گذشته مساجد جامع تعيين‌كننده الگوي كلي و هويت مشترك شهرهاي اسلامي به شمار مي‌رفتند، به تعبيري مفهوم شهر اسلامي با وجود مسجد جامع تحقق مي‌يافت و در اين شهرها به زيباترين وجه هويت كالبدي و بصري آنها به نمايش گذاشته مي‌شد. اما امروزه سيماي بيروني عناصر شهري و در نتيجه كالبد شهر انعكاس دهنده هويت ساكنان آن نيست و نيز عنصر هويت‌بخش ديگر در شهرهاي جديد ديده نمي‌شود. اما در شهر تاريخي يزد مسجد جامع كبير به‌عنوان يكي از نمادهاي مادي و معنوي و هويت بخش به كالبد شهر همچنان مورد توجه شهروندان است. در اين مقاله كه به شيوه توصيفي و تحليلي نوشته شده و تكنيك گردآوري اطلاعات آن به‌صورت كتابخانه‌اي و ميداني بوده، سوال اصلي پژوهش اين است: آيا معماري مسجد جامع يزد در ايجاد حس تعلق مكان و هويت‌بخشي به يزد تاثيرگذار بوده است؟ طبق نتايج اين پژوهش عناصر معماري مسجد مذكور، نوع مكان‌يابي بنا به‌ويژه در راستاي قبله، ويژگي‌هاي كيفي اجزاي بنا مثل مصالح، رنگ، استفاده از نمادهاي مختلف، و... در هويت‌بخشي به كالبد يزد موثر بوده است.

In Islamic civilization, the Jame mosques in addition to be as the main factor of cities formation, they also determine overall pattern of the cities and common identity. The model & formation of the great mosques were conducted based on world population in each city. But today, the outer face of urban elements and thus urban space doesnot reflect the identity of the cityʹs residents, also, we donot see identity elements in the new cities. But, in the historic city of Yazd, the Jame Mosque is still considered as a symbol of physical and spiritual identity of the city for the citizens. In this article, which was written based on descriptive and analytical methods and data collection techniques are Library and field methods, The main question is: Has the architecture of the Jame Mosque of Yazd been effective in creating a sense of place and identity in Yazd? According to the findings of this research the mosque architecture, especially in the direction of locating the building, the qualitative features of the building components such as materials, colors, using different symbols and Etc. has been effective in identifying the urban space of Yazd