اجتماعيات در ادب فارسي با نگاهي به سير انديشه و اعتقادات و اخلاقيات در ادب فارسي قرن ششم

ادبيّات تنها جولانگاه مطالعات زيبايي‌شناختي و بلاغي نيست. هرچند كه اكثر مطالعات ادبي پيشين، از اين ديدگاه انجام گرفته است. اين مقاله، ساخت و كاركرد اجتماعي ادبيات و رابطه ميان جامعه و ادبيات و تاثير متقابل اين دو بر يكديگر را مورد بررسي قرار مي‌دهد. در ابتدا به چگونگي پيدايش دانش جامعه‌شناسي و چگونگي آگاهي‌يابي ادبيات از بعد اجتماعي خويش، پس از سپري كردن دوران بيهودگي، در اروپا مي‌پردازد و نشان مي‌دهد كه بحث «اجتماعيات» تحت تاثير چه بستر و فضايي، به وسيله نسل اوّل جامعه‌شناسي در ايران شكل گرفت. تمايز بين «اجتماعيات» و «جامعه‌شناسي ادبيات» و تعيين قلمرو اين دو مفهوم نيز در اين مقاله نمايانده شده است. اين بحث آشكار مي‌سازد كه از طريق «اجتماعيات در ادب فارسي» مي‌توان اوضاع اجتماعي ايران، تحوّل نگرش‌هاي اجتماعي در اعصار مختلف، تاثير سلسله‌ها و نهادهاي حكومتي، خواست‌هاي زمان، آداب و رسوم، فرهنگ ايران به طور عام و لحظات سياه و سفيد تاريخ ايران را در آيينه تمام‌قدادبيات ايران ديد.