ارزيابي اقتصادي فازي سيستم‌هاي حمل‌و‌نقل همگاني با فرض وجود عدم قطعيت در متغيرهاي اقتصادي: مطالعه موردي متروي قم

Economic evaluation of public transit systems considering uncertainties in Economic Parameters: The case of the Qom metro system

براي تعيين اقتصادي‌ترين سناريو از بين چندين سناريوي پيشنهادي براي سرمايه گذاري، يكي از روش‌ها، ارزيابي اقتصاد مهندسي يا تحليل هزينه -فايده است كه در آن تمامي اثرات (هزينه ها و فايده هاي) ناشي از اجراي هر كدام از سناريوها محاسبه مي شود. سپس، با مقايسه نتايج اين ارزيابي‌ها، سناريوي برتر انتخاب مي شود. حال اگر تعيين اين هزينه ها و فايده ها، با عدم قطعيت روبرو باشد، نياز به ابزاري است كه قادر باشد ارزيابي اقتصادي را در شرايط عدم قطعيت انجام دهد. هدف اول از اين مقاله، استفاده از نظريه مجموعه‌هاي فازي به عنوان ابزاري براي ارزيابي اقتصادي در شرايط عدم‌ قطعيت است. دومين هدف، تعميم روابط كلاسيك ارزيابي اقتصادي در محيط فازي است كه اين‌كار با فرض فازي بودن متغيرهاي نرخ بهره، نرخ تورم، نرخ تبديل ارز، دوره ساخت و دوره عمر مفيد پروژه (با توجه به شرايط روز كشور) انجام مي‌شود. هدف سوم، مقايسه روش فازي و روش كلاسيك اقتصاد مهندسي با انجام يك مثال عددي است كه براي اينكار، در پايان اين مقاله، مطالعه موردي احداث متروي قم انجام مي‌شود. دو متغير نرخ تبديل ارز فازي و ميزان عمر پروژه فازي، از متغيرهاي جديدي است كه در اين مقاله به صورت فازي معرفي شده است كه دليل عدم‌ قطعيت آن‌ها وجود مواردي مانند سو مديريت‌ها، تحريم‌ها و تورم كنترل نشده است. با توجه به نتايج اين مقاله، مي‌توان دريافت كه روش ارزيابي اقتصادي فازي نسبت به روش كلاسيك آن، ديد جامع‌تري به كارشناسان، تصميم گيران و مسيولين اجرايي مي‌دهد تا بتوانند با توجه به ميزان حساسيت انتخاب هر سناريو نسبت به تغييرات متغيرهاي اقتصادي، سناريوي برتر را انتخاب كنند.

In order to find the most economical scenario/alternative among the different proposed set of scenarios/alternatives, one approach is to perform an engineering economy evaluation, or stated more precisely, a cost benefit analysis (CBA). Within the conventional CBA context, all the monetizable costs and benefits of each decision alternative are determined and the CBA procedure is put forward by these deterministic and exact values. However, when the costs and benefits embody considerable uncertainties, one needs to leverage an adapted tool to be capable to perform the CBA with such uncertainties. In this regard, Fuzzy set theory could be a promising approach to handle the inherent uncertainties in the economic evaluation of the projects. In this paper, the classical equations of the CBA are extended to the fuzzy environment and according to the economic situation of Iran, the interest rate, inflation rate, exchange rate, and the construction period is considered as the fuzzy variables. Subsequently, the proposed fuzzy-CBA approach is employed for the economic evaluation of the Qom metro system. The fuzzy variables used in this paper are selected according to the specific economic situation of the country that was affected by international sanctions, high inflation rates, and mismanagement of the economy.