هنر پزشكي خاقاني در عرصه ادبيّات

Khaqani’s Medical Art in Literature

يكي از بارزترين ويژگي‌هاي شعر خاقاني، مشكل‌گويي است. بيشتر كساني‌كه درباره اشعار اين شاعر بررسي و تحقيق كرده‌‌اند علّت اين امر را اطّلاعات علمي و آگاهي او به علوم و فنون مختلف در روزگار خويش و آوردن آن اطلاعات در اشعار او دانسته‌اند. شايد بتوان گفت: علمي كه خاقاني در اشعارش بيشتر از علوم ديگر بدان توجّه داشته، پزشكي است. ذهن خلّاق و قدرت تصوير‌سازي شاعر خود موجب آن شده است كه او اين اطّلاعات را در خدمت تصوير‌سازي ادبي خويش قرار دهد و گاه با هر‌كدام از آن‌ها مضامين نو و دل‌كش بسازد. روشي كه خاقاني در به‌كار‌گيري اطّلاعات پزشكي در اشعارش داشته است گوناگون است؛ گاه او در اشعارش به اين اطّلاعات فقط اشاره مي‌كند و گاه اين اطّلاعات پايه اصلي صور خيال اشعار او است؛ كه در اين مقاله سعي بر آن است آن اطّلاعات كه شاعر تنها اشاره‌‌اي بدان داشته است به‌طور مختصر شرح داده‌شود و سپس در آن قسمت كه آن اطّلاعات پايه صور خيال شاعر بوده‌است از جنبه هنري و تصويري بيان شود.

A distinctive characteristic of Khaqani’s poetry is his abstruse style. Most scholars who have studied his poetry state that his abstruse style is due to his vast knowledge and information about the sciences and crafts of his time, which he used in his poems. It can be said that Khaqani paid more attention to the medical science. His creative and imaginative mind helped him to benefit from his medical information at the service of creating literary images and introducing new fascinating meanings. His method of using medical information in his poems is various. He sometimes only refers to this information and sometimes he bases his images on this information. The present article tries to briefly cover the information that he has only alluded to and then explain, in an artistic and descriptive way, the part in which medical information has been the basis of his images.