تصحيح انتقادي ديوان طرزي افشار و سبك شناسي شعر او

The Critical Editing of Poetical Works of Trazi Afshar and Stylistic of His Poem

طرزي افشار از شعراي برجسته قرن يازدهم هجري است. شهرت طرزي به جهت بسآمد بالاي افعال موسوم به افعال جعلي در ديوان اوست. اين موضوع موجب زنده ماندن نام طرزي شده اما از سوي ديگر نام او را با تفنن ادبي قرين كرده و سبب شده تا محققين، كمتر به نقد جدي و بررسي اشعار او بپردازند. با بررسي دقيق شعر طرزي در مييابيم كه قصد شاعر فراتر از تفريح و تفنن است و نظام و قاعده‌مندي دقيق در ساخت مصدرهاي جعلي و رسميت بخشيدن به اين ويژگي در نزديك به تمام اشعار (اعم از نعت و مدح و تغزل و تفنن و وصف حال) ما را با شاعري هوشمند مواجه ميكند كه تلاش دارد راهي نو در ارايه مضامين شعري و نيز گسترش ساختاري زبان فارسي بيابد. در اين مقاله پس از تبيين لزوم تصحيح انتقادي ديوان طرزي و بازنمايي نمونه هايي از تصحيفات راه يافته به ديوان چاپ شده در سال 1309 (و تجديد چاپ شده در سال 1338)، مهمترين ويژگيهاي سبكي شعر طرزي در سه سطح زباني، فكري و ادبي بررسي شده است. در بخش ويژگيهاي زباني پس از تبيين نوعي افراط در ساخت بعضي از افعال، به نمونه هايي از افعال جعليِ به كار رفته در ديوان اشاره شده كه به افعال جعليِ مرسوم در زبان معيار بسيار نزديكند و قابليت ورود به زبان معيار را دارند. در بخش ويژگيهاي فكري به موضوعات تكرار شونده از قبيل عشق، مدح ايمه اطهار (ع)، انتظار منجي، مدح صفويان، اندرز و مبارزه جدي شاعر با غليان و تنباكو و بنگ و شراب اشاره شده است. در بخش ويژگيهاي ادبي ابتدا امكان ويژه شاعر در ساختن ايهام با ذكر چند نمونه تبيين شده و سپس از انواع ايهام و ديگر آرايه هاي بديعي و بياني نمونه هايي آمده است.

Tarzi Afshar is from the famous poetries of eleventh century; his famous is for high frequency of the conversed verbs in his poetical works. This subject result in be living of his name but in another hand his name be along with amusement and also result in low investigation and serious study in his poems by researchers. With exact study of his poems we found that the aim of the poetry was higher than amusement, and exact regulation in making conversed verbs and formalization to this feature in most of poems faced us with intelligent poetry who tried for finding new way in representing poem concepts and also developing structure of Persian language. In this essay after determining the necessity of Critical Edition of poetical works of Trazi and reviewing samples of errors in poetical works (published in 1930), investigated the most important style features of his poems in Literally, Philosophical and literary levels.