ارزيابي آسيب‏پذيري استان يزد در برابر خشكسالي با استفاده از شاخص بارش معيار و روش هاي زمين‏آماري

Vulnerability of Yazd Province in Drought Using Standardized Precipitation Index and Geostatistical Methods

شاخص بارش معيار، شاخصي است كه به‏طور وسيعي در مناطق مختلف جهان مورد استفاده قرار مي‏گيرد. اين شاخص، عمدتاً با استفاده از مقياس هاي زماني 3، 6، 9، 12، 18، 24 و 48 ماهه به ارزيابي وضعيت خشكسالي مي‏پردازد. با توجه به تشخيص مقياس زماني12 ماهه از اين شاخص، به عنوان شاخص خشكسالي مناسب استان يزد در مطالعات گذشته، در اين تحقيق صرفاً از مقياس زماني 12ماهه شاخص بارش معيار براي ارزيابي وضعيت خشكسالي در استان يزد استفاده شده است. شاخص خشكسالي SPI 12 براي طول دوره‌ي آماري 30 ساله در 28 ايستگاه باران‏سنجي و سينوپتيك استان يزد محاسبه شده است. براي بررسي توزيع مكاني شاخص بارش معيار 12 ماهه در استان يزد، از روش هاي زمين آماري معكوس فاصله، كريجينگ ساده و كريجينگ معمولي استفاده شده و اين روش ها با استفاده از روش صحت‏سنجي متقاطع ارزيابي شده‏اند. نتايج نشان دادند كه، براي رسم نقشه‌ي توزيع مكاني SPI 12 در سال هاي 79-1378، 78-1377 و 77-1376 به ترتيب شبيه‏هاي واريوگرام گوسي، گوسي و كروي روش درون‏يابي كريجينگ معمولي كم خطاترين شبيه‏ها هستند. با توجه به نقشه‏هاي پهنه‏بندي شدت خشكسالي، در كمترين بارش سالانه‌ دهه‌ي 70 (سال آبي 79-1378)، بيش از 98 درصد سطح استان در وضعيت خشكسالي و در بيشترين بارش سالانه دهه‌ي 70 (سال آبي 78-1377)، بيش از 99 درصد سطح استان در وضعيت ترسالي قرار گرفته است. هم چنين در بارش سالانه متوسط (سال آبي 77-1376)، شهرهاي يزد، تفت، مهريز، بافق، نايبندان و خرانق در وضعيت خشكسالي قرار دارند و به عنوان مناطق آسيب‏پذير استان در برابر خشكسالي شناخته مي‏شوند

Standardized Precipitation Index (SPI) has been widely used for evaluation of drought. Different time scales of SPI could be used e.g., 3, 6, 9, 12, 18, 24 and 48-months. SPI 12-month is used for evaluation of drought condition and vulnerability of drought in the study area. SPI 12-month was computed in 28 stations based on 30 years of data period in the study area. Spatial distribution of SPI 12-month was analyzed using different interpolation techniques of geostatistics. The precise interpolation technique was selected based on the cross-validation criteria. In order to access vulnerability of the study area in drought, two years were selected as end-members (1378-79 and 1377-78 for minimum and maximum precipitation, respectively) and 1376-77 was selected as average climatological condition due to annual precipitation values. The results show that in extreme year (1377-78), more than 99? of the study area leave from the drought condition. However in minimum condition of annual precipitation (1378-79), more than 98? of the study area belongs to drought. As a results, Yazd, Taft, Mehriz, Bafgh, Naibandan and Kharanagh show high vulnerability to drought in the Yazd Province.