كاربرد روش تصميم گيري چند معياره مكاني فازي در تعيين مناطق آسيب پذير از سيلاب (مطالعه موردي: حوضه آبخيز شهري تهران)

Application of Fuzzy Spatial Multi Criteria Decision Making Approach in Determination of the Flood Vulnerable Zones (Case Study: Tehran Urban Basin)

اولويت بندي زيرحوضه هاي واقع در يك حوضه آبخيز به منظور انجام مطالعات كنترل سيلاب مي تواند در قالب يك مسيله چند معياره مطرح شود. در اين تحقيق از يك سيستم پشتيبان برنامه ريزي فازي با تكيه بر تحليل هاي مكاني با به كارگيري دو روش تصميم گيري چند معياره شامل فرايند تحليل سلسله مراتبي و روش تاپسيس در محيط فازي به منظور در نظر گرفتن ابهام در فرايند تصميم گيري استفاده شده است. از روش تحليل سلسله مراتبي براي تعيين ساختار فرايند تصميم گيري و برآورد وزن نقشه هاي معيار و از مدل تاپسيس فازي براي رتبه بندي نهايي زيرحوضه هاي واقع در حوضه آبخيز شهري تهران استفاده شده است. همچنين به منظور انجام تحليل هاي مكاني جهت انجام فرايند تصميم گيري از يك جعبه ابزار توسعه داده شده در محيط نرم افزاري با برنامه نويسي در محيط Visual Basic استفاده شده است. در اين تحقيق مدلي ارايه مي شود كه در آن مفاهيم مبهمي نظير وزن معيارهاي تصميم گيري به صورت متغيرهاي زباني قابل تبديل به اعداد فازي مثلثي بيان مي شوند. در نهايت با استفاده از جابجايي وزن معيارهاي تصميم گيري و توليد سناريوهاي وزن دهي، به تحليل حساسيت مدل پرداخته شده است. نتايج تحليل حساسيت نشان داد كه زيرحوضه سه درون شهري در 19 سناريو اولويت اول را از نظر مطالعات كنترل سيلاب كسب كرده است.

Prioritization of the existent sub-basins in a basin in order to study flood control can be discussed in the framework of a spatial multiple criteria problem. In this research a Fuzzy planning support system based on spatial analysis using the multi criteria decision making methods of Analytic Hierarchy Process (AHP) and TOPSIS in Fuzzy environment to consider some uncertainty in decision making process is used. The AHP method is used to determine the structure of decision making process and to estimate the weights of criteria maps and the TOPSIS model is used to rank the sub-basins of Tehran urban basin. Also in order to perform spatial analysis for decision-making process, a developed toolbox in software environment with programming in visual basic is used. In this research a model is represented in which some vague concepts such as weights of decision making criteria are expressed in the form of linguistic variables to be converted to triangular fuzzy numbers. Finally, the sensitivity of the model was analyzed by changing the weights of decision making criteria and providing ranking scenarios. The results of sensitivity analysis showed that the sub-basin 3 acquired the first priority among the 19 scenarios for urban flood control study.