مقايسة شاخص‌هاي فاصله‌اي و مبتني بر كوادرات در تعيين الگوي پراكنش تاغ (منطقه سياه‌كوه يزد)

Comparing Distance-based and Quadrate-based Methods to Identify Spatial Pattern of Saxaul Haloxylon ammodenderon C.A.Mey (Siah-Kooh Region, Yazd Province)

با توجه به اینكه مساحت قابل ‌‌توجهی از بیابان‌های مركزی كشور زیر پوشش گونه‌های مختلف تاغ قرار دارد، هرگونه مطالعه در مورد این گیاهان مقاوم حائز اهمیت زیادی است. در این راستا دو نقطه از جنگل‏های تاغ، هر یك به مساحت 30 هكتار انتخاب و از طریق اندازه‌گیری فاصله و آزیموت، موقعیت مكانی كلیه پایه‌ها ثبت گردید. با كمك نرم‌‌افزار GIS Arc نقشه موقعیت مكانی پایه‌ها ترسیم و در هر بخش 35 قطعه نمونه 10 آری به‌صورت تصادفی سیستماتیك پیاده ‌‌شد. مراكز این قطعه‌ها به‌عنوان نقطه تصادفی برای بررسی روش‏های فاصله‌ای مد نظر قرار گرفت. شاخص‌های فاصله‌ای شامل ابرهارت، هینز، هاپكینز، جانسون زایمر، پیلو، هولگیت، نزدیكترین همسایه و مربع تی (C) و شاخص‌های كوادراتی شامل موریسیتا، استاندارد شده موریسیتا، گرین، نسبت واریانس به میانگین و لوید بودند. یافته‌های حاصل از پژوهش نشان دادند كه در منطقة اول با توجه به شاخص‌های ابرهارت، هاینز، پیلو، موریسیتا، C ، نزدیك‌ترین همسایه، پراكنش و موریسیتا الگو تصادفی و بر اساس شاخص جانسون زایمر كپه‌ای است. شاخص‌های گرین و لوید نیز الگو را تصادفی مایل به كپه‌ای نشان دادند. در منطقة دوم تمامی شاخص‌ها به استثنای شاخص‌های هاپكینز و جانسون زایمر الگو را كپه‌ای نشان دادند. از برآیند این روش‏ها، الگوی پراكنش تاغ در منطقه سیاه‌كوه از تصادفی مایل به كپه‌ای در مناطق هموار تا كپه‌ای در كوهپایه‌ها ارزیابی می‌گردد. همچنین بهترین شاخص‌ها برای تعیین الگوی پراكنش تاغ مربع تی و هولگیت ارزیابی شدند. بین شاخص‌های مبتنی بر كوادرات نیز شاخص موریسیتا بهتر از سایرین توانست الگوی پراكنش واقعی را تشخیص دهد.

Investigation of spatial pattern in vegetative populations is an important part of forest ecology. Great areas in central deserts of Iran are covered with saxaul (Haloxylon spp.). Therefore, any research concerning this species has a great importance. Eight distance-based and five quadrate-based methods, including: nearest neighbor, Holgate, Pielou, Eberhardt, Hopkins, Johnson & Zimmer, C, Hines, Green, Morisita, Standardized Morisita, Index of Dispersion and Lioyd were used to determine spatial pattern of this species. Two districts each 30 hectares area which were representative of saxaul populations were selected. Coordinates for all shrubs were determined using distance and azimuth and finally a point map was created in ArcGIS. Then, 35 sample plots (each 0.1 ha area) overlaid randomly on point map. Centers of these plots were used as random points for distance-based methods. In district I, Johnson and Zimmer, standardized Morisita and Index of dispersion indices showed clumped pattern for saxaul while other indices showed random pattern. In district II, all indices showed clumped pattern except for Johnson and Zimmer index. Overall spatial pattern of saxaul appraised random in flat areas and clumped in mountain-sides. Also T-square index (C) and Holgate were the best distance-based indices to identify pattern. Morisita index was the best one between quadrate-based indices.