اثر چراي دام بر تغيير و تنوع گونه‏هاي جنگلي در گروه‏هاي زادآوري طبيعي (مطالعة موردي: بخش پاتم جنگل خيرود)

The Effects of Grazing on Change and Diversity of Natural Regeneration (A Case Study: Patom District, Kheyroud Forest)

عوامل تهدیدكنندة پایداریِ جنگل‏ها طبیعی و انسانی‌اند. عوامل انسانیِ تخریب جنگل‏ها شامل چرای دام، آتش‏سوزی، تغییر كاربری، بهره‏برداری معدن، قاچاق چوب، و رهاسازی زباله در جنگل است. چرای دام در جنگل‏ها آثار تخریبی زیادی دارد. در این مطالعه، اثر چرای دام بر پیدایش، تنوع، و تغییر گونه‏های جنگلی در گروه‏های زادآوری بررسی شده است. منطقة مورد مطالعه، گاوسراهای بنجه‏بن و پاتم، واقع در بخش پاتم جنگل آموزشی‌ـ‌پژوهشی دانشگاه تهران، است. برای این منظور، از محل هر گاوسرا در چهار مسیر در امتداد مسیرهای مال‏رو به‌صورت ترانسكت تا مرز سامان عرفی هر گاوسرا حركت صورت گرفت و بر روی خط نمونه‏ها در هر‌یك از گروه‏های زادآوری قطعه‌نمونه‌هایی به ابعاد 5/2×2 (5 متر مربع) مشخص و در آن‏ها نوع گونه‏های چوبی و علفی مشخص شدند. شاخص‏های تنوع و یكنواختی در فواصل 500 متری از گاوسراها نیز با استفاده از نرم‏افزار Ecological Methodology محاسبه شد. نتایج نشان داد بیشترین نهال‏های موجود در منطقه از گونة ممرز است كه ‌همراه افرا عناصر اصلی منطقه را تشكیل می‏دهند. نمودار روند تغییر گونه‏ها نشان می‏دهد با افزایش فاصله از گاوسراها از تعداد گونه‏های ممرز و افرا كاسته و بر فراوانی گونة راش افزوده می‏شود. با افزایش فاصله از گاوسرا، روند افزایشی در عامل‌های تنوع و یكنواختی مشاهده شد. در فواصل نزدیك به گاوسراها، گونه‏های علفی غالب شاملOxalis acetosella، fruticosus Rubus، Sambucus nigra،Euphorbia amygdaloides ، Pteridium aquilinum، Oplismenus undulatifoliusو گونه‏های درختی غالب شامل Parrotia persica، Mespilus germanica، Acer cappadocicum، Crataegus Spp، D.lotus C.betulus، و Prunusdivaricata است. تنوع زیاد گونه‏های چوبی و علفی در مناطق نزدیك به گاوسراها نشان‌دهندة تخریب شدید این مناطق است كه باعث ظهور گونه‏های مهاجم شده است.

There are natural and human threatening factors of forests sustainability. Deforestation human factorsinclude grazing, fire, land-use, mining operation, wood smuggling and release of waste in the forest.There are very high harmful effects of livestock grazing in forest. In this study effects of livestockgrazing were investigated on occurrence, diversity and changes in natural regeneration groups. Theseregions in this study consist of Bonjehbon and Patom corral were located in Patom district in theKheyroud Educational and Experimental Forest which belonged to University of Tehran. For thispurpose samples were collected by moving from each corral in four routes as transect until custom unitboundary. There were determined 2×2.5 (5 m2) plots in each regeneration group and was determinedwoody and herbage species in those plots. Diversity and evenness indices were calculated by usingEcological Methodology software at 500 m distances from corral. The results show that the mostseedlings are Carpinus betulus and Acer velotinum which forms main species in this region. Graphchange species showed reducing trend of the frequency of C.betulus and A.velotinum species whileincreased abundance of F.orientalis by increasing distance from corral. Rising pattern was observedin the diversity and evenness factors by increasing distance from corral. Dominant herbage speciesinclude Oxalis acetosella, Rubus fruticosus, Sambucus nigra, Euphorbia amygdaloides, Pteridiumaquilinum, Oplismenus unulatifolios and dominant woody species include D.lotus, C.betulus,Crataegus Spp, Mespilus germanica, Acer cappadocicum, Parrotia persica and Prunus divaricata atcloser distances to corral. High diversity of woody and herbage species showed severe degradation atthe regions near the corral which has led to appearance invasive species.