ارزيابي پايداري توليد برنج در ايران با استفاده از شاخص تركيبي (يك روش‌شناسي كاربردي)

Sustainability Assessment of Rice Production in Iran Using Composite Indicators (A Practical Methodology)

در اين مطالعه، هدف ارايه يك روش‌شناسي كاربردي براي ارزيابي پايداري توليد برنج در ايران با شاخص تركيبي بود. اين روششناسي از پنج مرحله تشكيل شده است كه به صورت سلسله مراتبي به محاسبه شاخص تركيبي پايداري كشاورزي منجر ميشود. شاخص‌ها در اين نوع روش‌شناسي اساس ارزيابي به شمار رفته اند كه نحوه جمع‌آوري، انتخاب مناسب‌ترين شاخص‌ها، نرمال سازي، وزن‌دهي و نحوه محاسبه شاخص تركيبي توضيح داده شده است. تعداد 11 شاخص در سه بعد اقتصادي، اجتماعي و زيست‌محيطي با نظر كارشناسان و با توجه به محدوديت داده‌ها انتخاب شدند و داده‌هاي ثانويه مورد نياز براي تحليل از سايت وزارت جهاد كشاورزي ايران گردآوري شد. استان‌هاي مهم توليدكننده برنج در ايران از نظر پايداري ارزيابي شدند كه طبق نتايج استان گلستان به علت تامين اشتغال بيشتر در واحد سطح، از بعد اجتماعي پايدارتر بود. در بعد اقتصادي، استان فارس و در بعد زيست‌محيطي نيز استان گيلان به عنوان پايدارترين استان‌ها انتخاب شدند و در نهايت نيز استان فارس و استان خوزستان با محاسبه شاخص پايداري كل به عنوان پايدارترين و ناپايدارترين استان‌هاي توليدكننده برنج در ايران انتخاب شدند؛ همچنين نتايج نشان داد اين روش‌شناسي در عين سادگي و عملي‌بودن مي‌تواند ابزاري مفيد در محاسبه پايداري محصولات كشاورزي از جمله برنج باشد.

The purpose of this study was to develop a practical methodology to assess the sustainability of rice production by composite indicators. This methodology includes five stages which end hierarchically calculating composite indicators. Thus, indicators were the main core of assessment, then the procedure of choosing indicators, selecting the best ones, normalization and weighting of them and how to calculate composite indicators are described. The number of 11 indicators in three dimensions of economic, social, and environmental by experts’ opinions and data limitations were selected. Data were accessed from ministry of Agricultural Jihad website. The results showed that due to high rate of employment per hectare, Golestan province was ranked as the most sustainable among other provinces in social sustainability, Fars province in economic and Guilan in environmental sustainability. From the overall sustainability ranking, Fars province was ranked as the most sustainable producer of rice in Iran and Khuzestan province was ranked as the last one. The results also showed that the methodology of sustainability assessment using composite indicators due to simplicity and practical, can be useful tool to calculate sustainability of agricultural crops like rice.