رويكردهاي بين‌المللي از برخورد تا گفتگوي تمدن ها در پرتو جهاني شدن

International Approaches to theClash or Dialogue of Civilizations In the Light of the Impact of Globalization

چكيده با تجزيه اتحاد جماهير شوروي و اضمحلال آن كه به اعتباري هم شكست كمونيسم بود و هم شكست تيوري‏هاي غربي، دوران جنگ سرد به پايان رسيد. از پي آن انگاره‌هاي سياسي و ديدگاه‌هاي نظري متعددي در تلاش براي تبيين شرايط متحول و نوين بين‌المللي و ناظر بر فرآيند تغييرات جهاني سربرآوردند. تحليل‏هايي كه از وضعيت جديد ارايه مي‏شد، همگي از اين نقطه آغاز مي‏گرديد كه فروپاشي شوروي به معني پيروزي غرب است. از ميان تحليل‏هاي ارايه‏شده، دو نظريه توجه بيشتري را به خود معطوف كرد: يكي نظريه خوش‏بينانه فرانسيس فوكوياما بود كه جهان آينده را نظامي تك‏قطبي و تحت سيطره ليبرال دموكراسي غرب مي‏ديد و نظريه دوم به هانتينگتون تعلق داشت كه معتقد بود دنياي جديد به مرحله‏اي نايل آمده كه در آن نه كشورها و سياست‏پردازان، بلكه تمدن‏ها و فرهنگ‏سازان نقش‏آفرينان اصلي خواهند بود. اساس نظريه هانتينگتون بر اين است كه با پايان يافتن جنگ سرد، دوران نزاع ايديولوژيك نيز خاتمه مي‏يابد و عصر جديدي آغاز مي‏شود كه مناقشه اصلي ميان تمدن‏هاست. نظريه وي گرچه در مورد بسياري از مسايل مهم جهان پاسخ‏گو نبوده، اما در مورد بسياري از وقايع، نظير جنگ‏هاي داخلي يوگسلاوي، ظهور بنيادگرايي مذهبي، نزاع‏هاي داخلي روسيه، تشديد درگيري‏هاي تجاري آمريكا و ژاپن و... توانايي چشمگيري از خود نشان داده است. آمريكايي‌ها براي معماري «نظم جديد» و «رهبري بر جهان» در دوران «پساشوروي» تلاش‌هاي زيادي انجام داده و هزينه‌هاي زيادي نيز متحمل شدند. ارايه‌ نظرياتي چون «نظم نوين بين‌الملل»، «پايان تاريخ» و يا «جنگ تمدن‌ها» را مي‌توان در اين مقاله مورد بررسي و تحليل قرار داد. همچنين اين مقاله به بررسي وضعيت جهاني پس از جنگ سرد مي‌پردازد. در اين بررسي از يك سو به روندهاي جهاني در دوران پس از جنگ سرد به ويژه پس از يازده سپتامبر پرداخته شده و از ديگر سو تيوري‌هاي موجود جهت تبيين اين وضعيت مورد واكاوي انتقادي قرار گرفته است.