نقد عدالت كيفري ترميمي در گفتمان جرم شناسي غربي از منظر سياست جنايي قرآن كريم

A Criticue of the Restorative Criminal Justice in the Western Approach to Criminology, Concerning the Quran-Based Criminal law

نظريه جرم شناختي عدالت كيفري ترميمي، از چالش برانگيزترين كانون‌هاي مطالعه بين رشته‌اي ميان آموزه‌هاي فقه جزايي با مدرنيسم علمي در حوزه دانش حقوق است. راهبردهاي سياست جنايي غرب در واكنش جزايي به بزه، بسيار موقتي بوده، چرخش گرانيگاه در آنها – از عدالت سزاده به عدالت بازپرور و از آن به عدالت ارعابي و اكنون عدالت ترميمي – بر جرم شناسان كاملاً مشهود است. در حالي كه گفتمان غربي عدالت ترميمي رهاورد چاره جويي براي مهار بحران‌هايي همچون افزايش جمعيت كيفري زندان‌ها و نارضايتي مردم از چيرگي هدف سزادهي بر منطق حاكم بر نظام‌هاي قضايي و پليسي دولت‌هاي غربي است، اما محوريت گفتمان اسلامي عدالت ترميمي بر پايه اصول و تاسيسات متنوعي، از جمله ترغيب به بزه پوشي، عفو در تعزيرات حق اللهي و حق الناسي، در حد اصلاح ذات البين، حكميت، شفاعت، ماهيت جبراني ديه، قاعده لايبطل، قاعده جب توبه و ... حاكي از توانمندي سياست جنايي اسلامي در اجراي عدالت ترميمي بدون نواقصي است كه سياست جنايي غربي همچنان پس از چهار دهه از تولد اين نظريه جرم شناسي با آن روبه روست. اين نوشتار پس از تبيين كوتاه نظريه عدالت ترميمي در قلمرو دانش جرم‌شناسي، اهم منابع وحياني و روايي مولّد نهادهاي ارفاقي فقه كيفري اسلام را نقل مي‌كند و از ديگر سو، تحليل مي‌كند كه منابع اسلامي بومي چه رهيافت‌هايي براي برون رفت گفتمان غربي عدالت ترميمي از چالش‌هاي فرارو به دست مي دهند.