جايگاه عدالت در نظام سلامت: مروري اجمالي بر برنامه هاي توسعه

Equity in the Health System: An Overview on National Development Plans

عدالت در سلامت بر اين مطلب دلالت دارد كه همه كساني كه به خدمات سلامت نياز دارند بايد بتوانند به اين خدمات بهنگام و به مقدار كفايت دسترسي داشته باشند. هدف از اين مطالعه بررسي نقش عدالت و روند آن در تدوين و اجراي برنامه‌هاي توسعه در بخش بهداشت و درمان كشور است. اين مطالعه به صورت مروري و با بهره‌گيري از پايگاه‌هاي اطلاعاتي در سال 1393انجام شد. جستجو در پايگاه‌هاي اطلاعاتي نظير Magiran،IranMedex ، سايت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و مجلس شوراي اسلامي با استفاده از كليد واژه‌هاي راهبرد، سلامت و عدالت در فاصله زماني (1368-1393) انجام شد. در نهايت از بين اسناد بدست آمده، 26 مورد با توجه به ارتباط با موضوع و تكراري نبودن مورد بررسي قرار گرفتند. يافته‌ها نشان داد كه در برنامه اول توسعه، بر مناطق روستايي و بخش‌هاي محروم جامعه تاكيد شده است. در برنامه دوم و سوم علاوه بر تاكيد بر مناطق محروم و روستايي، بر افزايش كارايي خدمات و ضرورت بكارگيري بهينه تمام منابع، امكانات و تسهيلات پرداخته شده است. نهايتاً در برنامه‌هاي چهارم و پنجم، عدالت توزيعي در دسترسي، پزشك خانواده و سيستم ارجاع مورد تاكيد واقع شده است. در كل، تغيير رويه‌اي كه در طي اين سال‌ها مشهود است تاكيد از مسايل ساختاري به مسايل فرآيندي است. همواره نيازها و انتظارات مردم در حال تغيير است و برآوردن عادلانه آنها مستلزم نگاهي عميق‌تر به جامعه و بخش‌هاي مختلف آن، در تدوين و اجراي برنامه‌هاي توسعه است.

Equity in health implies that all the individuals who need healthcare services must be able to access them timely and adequately. The present study aimed to assess the role and trend of equity in development and implementation of development plans in the health sector. This review study was conducted in databases, such as Magiran, IranMedex, website of Ministry of Health, Treatment, and Medical Education, and website of Parliament of Islamic Republic of Iran, in 2014. For this purpose, we searched keywords, such as strategy, health, and equity, in a five-year period (1988-2014). Finally, 26 related documents were selected. According to the results, the first development plan stressed rural areas and deprived regions of the country. In the second and third plans, in addition to what was emphasized in the first plan, increasing services efficiency and necessity for optimal application of healthcare facilities were considered, as well. Eventually, distributive equity, family physician, and referral system were focused in the fourth and fifth plans. In conclusion, tracking the changes through the study years revealed that emphasis was put more on process rather than structure. Individuals’ needs and expectations are changing and satisfying them fairly requires deeper look into various sectors of the society for development and implementation of development plans.