نمونه‌اي از ترجمة مقلوب در علوم اجتماعي نقد كتاب معرفت به‌مثابة فرهنگ: جامعه‌شناسي معرفت جديد

A Case of Distorted translation: Examination of persian Translation of A Sociologiacal Work (Knowledge as Culture: The New Sociology of Knowledge)

چكیده مقالة زیر نقد ترجمة فارسی كتابی دربارة جامعه‌شناسی معرفت است. نویسنده معتقد است كه در ترجمة بسیاری از متون علوم اجتماعی از زبان‌های دیگر به فارسی، متن اصلی به ‌نحوی تحریف‌شده به زبان فارسی منتقل می‌شود و این فرایند بسیار مهم ـ یعنی انتقال معرفت ـ با سهل‌انگاری انجام می‌گیرد. نویسنده از دو نوع ترجمة نامطلوب سخن می‌گوید: ترجمة مقلوب و ترجمة فجیع. در برخی ترجمه‌های فارسیِ متونِ علوم اجتماعی، معمولاً انتقال معرفت به‌ نحوی فراگیر با دگرشد معرفت ملازم است. وی این نوع ترجمه را ترجمة مقلوب می‌نامد، اما از نظر وی گاهی اشكالات ترجمه‌ها از این نیز فراتر می‌رود و انتقال معرفت به‌كلی غیر ممكن می‌شود و متنی نامفهوم ارائه می‌شود كه به «فاجعة اندیشه» و گهگاه دل‌سردی مخاطبان در مطالعه می‌انجامد كه در این مقاله، ترجمة فجیع نامیده شده است. نویسنده بی‌آن‌كه به متن اصلی این ترجمه رجوع كند، كوشیده است با ذكر نمونه‌هایی نشان دهد كه بسیاری از جملات این متنِ ترجمه‌شده یكی از سه حالت زیر را دارند: ‌بی‌معنایند، نامفهوم‌ و گنگ‌اند، یا چندپهلو و افاده‌كنندة چند معنای ممكن‌اند. عرضة این‌گونه تولیدات فرهنگی مشكل‌دار مبیّن ابتذال فرهنگ دانشگاهی در ایران است. بنابراین، نویسنده از تحلیل محتوای كتاب صرف‌نظر كرده است و فقط در آغاز بحث آن ‌هم به‌اجمال و اشاره و با اذعان به ناكافی‌بودن بدان پرداخته است. به نظر وی، این ترجمه را، در منصفانه‌ترین قضاوت، می‌توان نمونه‌ای از ترجمة مقلوب در علوم اجتماعی ایران دانست.

-